بخش استفتائات دفتر آیة الله العظمی شیخ محمد اسحاق فیاض
سؤال(646)
: حکم استفاده از جوایز و سود بانکی اعم از خصوصی و دولتی را بیان فرمایید.
جواب : استفاده از جوایز بانکی مانعی ندارد. اما استفاده از سود بانکی اگر بانک دولتی و حکومتی باشد، می‌تواند به عنوان مجهول المالک بگیرد و یک سومش را به فقرا دهد و در باقی آن تصرف نماید. اما اگر بانک خصوصی باشد، گرفتن سود جایز نیست.
جواب : شما می‌توانید آن وام را با اجازه حاکم شرع یا وکیل او به عنوان مجهول المالک بردارید، در زمینه پرداخت سود 15 درصد چون مجبور به پرداخت هستید، مانعی وجود ندارد و وام دریافتی حلال است.
جواب : سود تسهیلات همان قرض ربوی و حرام است. اگر بانک یا مؤسسه مالی کارمزدی را از مراجعین خود در مقابل خدماتی که ارائه می‌دهند (مانند اجرت محل و اجرت دفتر دار و غیره) دریافت کند، مانعی ندارد. کسانی که وام از بانک دولتی یا مؤسسه مالی دولتی به عنوان مجهول المالک دریافت می‌کنند، اگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل او بگیرند، مانعی ندارد، و سود را به عنوان این که مجبورند پرداخت نمایند.
جواب : الف) جایز نیست. ب) خیر، مجاز نیست. ج) تکلیف در حال اضطرار مرفوع است.
جواب : بله، ملک او از بین می‌رود ولی مخلوط به مال دیگران می‌شود و اگر سود به آن تعلق گرفت، باید سود را به عنوان مجهول المالک بگیرد نه به قصد سود. و یک سوم آن را به فقرا بدهد و در دو سوم آن تصرف نماید.
جواب : این معامله قرض ربوی و حرام است، اما مردم می‌توانند از این بانک مبلغ 50000 را دریافت کنند و در مدت معین مبلغ6500 افغانی را به عنوان خرید و فروش و نه به عنوان قرض برگردانند.
جواب : قرض دهنده مالک سود نمی شود و آن سود تحت ملکیت متقرض باقی است.
جواب : آن چه که در سؤال ذکر شده است قرض ربوی است و حرام می‌باشد. هم‌چنین مشتری حق تقاص ندارد.
جواب : این شرط صحیح نیست و الزام شرعی نمی آورد.
جواب : 1-در صورتی که صاحب پول، پول خود را به عنوان سرمایه گذاری در بانک گذاشته باشد نه به عنوان قرض، و نداند که بانک عمل کرده است یا نه، پولی را که بانک به او می‌دهد، می‌تواند بگیرد و برای او حلال است. 2-مدیر شعبه و مدیر بانک چنین صلاحیتی ندارد ولی این مشتری است که می‌تواند پول خود را نزد بانک به صورت امانت بگذارد و نیت قرض ننماید. در این صورت، پولی را که بانک به عنوان سود به او می‌دهد، می‌تواند به عنوان مجهول المالک -و نه به عنوان سود بر قرض- با اجازه حاکم شرع یا وکیل او بردارد. بنابراین سود پول برای او حلال می‌شود. 3-پول خود را به عنوان امانت در بانک بگذارد و قصد قرض ننماید. در این صورت، پولی را که بانک به عنوان سود به او می‌دهد، به عنوان مجهول المالک بردارد، یک سوم آن را به فقیر بدهد و دو سوم آن را خودش تصرف کند. در صورتی که خودش فقیر و محتاج باشد، می‌تواند صرف نماید.
جواب : در فرض وام گیرنده در پرداخت اقساط مدیون است.
جواب : چنان چه سرمایه و رأس مال آن و هم چنین تعاملات مالی آن شرعا حلال باشد، خرید و فروش سهام شرکت ها در بازار بورس مانعی ندارد و در این مورد فرقی بین سهام عادی و ممتاز نیست.
جواب : اشکال ندارد.
جواب : دروغ گویی حرام است.
سؤال(660)
: آیا سهام شرکت ها مالیت دارد؟
جواب : بله، مالیت دارد.
سؤال(661)
: آیا رهن سهام شرکت ها جایز است؟
جواب : بله، جایز است.
جواب : اگر معاملات مذکور از معاملات متعارف در بازار بورس می‌باشد و از معاملات ربوی دور است و جنس و قیمت هم معلوم می‌باشد، از نظر شرعی اشکالی ندارد.
جواب : الف) در مفروض سؤال، بانک می‌تواند در مقابل تعهدش مطالبه مال کند و بر بانک واجب نیست که این کار را مجانی انجام دهد. ولی بانک در این پروژه و شرکت شریک نمی شود و در مقابل تعهدش با بانک، بانک حق دارد از ارباح (سود) این پروژه مقداری را مطالبه نماید. ب) قرارداد بانک با عامل مضاربه نیست.