بخش استفتائات دفتر آیة الله العظمی شیخ محمد اسحاق فیاض
جواب : با توجه به شرایط فوق وظیفه مؤمنین و پیروان اهل بیت (علیهم السلام) چنین است: وقتی قرص آفتاب غایب شد، می‌توانند افطار کنند و نماز مغرب و عشا را به جا بیاورند. در صورتی که بین غروب آفتاب (یعنی استتار قرص) و بین طلوع آن 3 ساعت فاصله است، مؤمنین آن مناطق می‌توانند تا 2 ساعت بعد از غروب آفتاب (استتار قرص) مشغول خوردن و آشامیدن باشند و بعد از آن امساک نمایند. اما چنان چه روزه بر هر کسی حرجی یا ضرری داشته باشد، واجب نیست و می‌توانند به قدر ضرورت افطار کند و در وقت دیگری قضا نماید.
جواب : برای کارگران با شرایط ذکر شده در رساله عملیه، جایز است که روزه را افطار کنند و نگیرند و بنا بر احتیاط واجب در خوردن و آشامیدن به مقدار رفع ضرورت اکتفا کنند و از خوردن و آشامیدن اضافی خودداری نمایند. چنین افرادی باید بعد از ماه مبارک رمضان روزه های خود را قضا نمایند.
جواب : اگر به اندازه خرجی ماه مبارک رمضان پول داشته باشید یا بتوانید این مقدار را قرض نمایید و بعداً نیز قدرت ادای قرض را داشته باشید، یا این که بتوانید نصف روز را کار کنید و به اجرت نصف روز اکتفا نمایید، باید روزه بگیرید. در غیر این صورت می‌توانید افطار نمایید ولی می‌بایست خوردن و آشامیدن تان به مقدار رفع ضرورت باشد و بعد از ماه مبارک رمضان روزه ها را قضا نمایید.
جواب : اگر از نظر پزشک متخصص، روزه گرفتن برای خودتان یا جنین ضرر قابل توجهی نداشته باشد، واجب است.
سؤال(336)
: حکم روزه زنی که بچه شیر خوار دارد چیست؟
جواب : اگر روزه گرفتن برای زن شیرده یا بچه ضرر داشته باشد یا زن دیگری برای شیر دادن نباشد یا قدرت خرید و دادن شیر خشک را نیز نداشته باشد و یا شیر خشک برای بچه مضر باشد، در این صورت جایز است افطار نماید ولی بعد از ماه رمضان باید قضا کند، هم‌چنین در صورتی که افطار نکردن سبب ضرر رساندن به طفل باشد زائده ما باشد، دادن فدیه لازم است.
جواب : سخت بودن روزه، دلیلی بر افطار و خوردن آن نمی شود. تنها در صورتی که روزه مشقت غیر قابل تحمل داشته باشد، مکلف می‌تواند افطار نماید و قضای آن را بعداً بگیرد.
جواب : بله، می‌تواند ولی مستحب است که به مقدار ضرورت اکتفا نماید.
سؤال(339)
: اگر زن روزه داری بعد از ظهر حائض شود، آیا می‌تواند بخورد و بیاشامد؟
جواب : بله، می‌تواند بخورد و بیاشامد.
جواب : در هر دو صورت روزه اش باطل است، فقط قضا دارد و کفاره واجب نیست.
جواب : روزه اش صحیح است.
جواب : غسل خود را تکمیل کند، روزه اش صحیح است و تکلیفی به گردن او نیست.
جواب : این حکم مختص به نماز در محوطه اطراف ضریح مقدس است و شامل روزه نمی شود.
جواب : چنان چه مکلف نذر روزه در سفر کرده باشد، جایز است.
سؤال(345)
: اگر کسی به مسافرت برود و قبل از اذان برگردد، آیا روزه او باطل می‌شود؟
جواب : اگر قبل از زوال (اذان ظهر) از سفر برگردد و در راه چیزی نخورده باشد، روزه واجب است، ولی اگر چیزی خورده باشد یا بعد از زوال برگردد باید افطار کند.
جواب : بله، قضا دارد.
سؤال(347)
: برای ما که در کشورهای غیر اسلامی زندگی می‌کنیم، اثبات عید سعید فطر چگونه است؟
جواب : اگر رویت هلال شوال در کشورهای اسلامی یا غیراسلامی شرعاً ثابت شود و آن کشور با کشور شما دارای شب مشترک باشد، برای شما هم ثابت می‌شود.
جواب : اتحاد افق نمی باشد. در اتحاد افق دو قول مشهور است: اول: اتحاد آفاق قاره های قدیم که شامل استرالیا و آمریکا نمی شود. دوم: اتحاد آفاق جمیع قاره ها، که ما به قول دوم مایل هستیم، به این معنی که اگر هلال در هر کشوری که با کشور ما در یک بخش از شب -هر چند اندک- مشترک باشد، دیده شود در کشور ما نیز ثابت می‌شود.
سؤال(349)
: آیا رؤیت هلال با چشمان مسلح برای اثبات اول ماه رمضان یا شوال کفایت می‌کند؟
جواب : کفایت نمی کند.
جواب : اگر مکلف به ثبوت هلال ماه شوال اطمینان پیدا کرد، وظیفه اش افطار است در غیر این صورت و با در نظر گرفتن هر شرایطی باید روزه را بگیرید یا سفر نمایید.
سؤال(351)
: آیا آغاز ماه قمری برای همه یکسان است؟
جواب : اتحاد افق نزد ما معتبر نیست.
سؤال(352)
: آیا با اعلان رسمی دولت‌های اسلامی می‌توان عید گرفت؟
جواب : ملاک، حصول اطمینان به رؤیت هلال از راه‌های شرعی است و اعلان دولت‌های اسلامی از نظر شرعی کافی نمی‌باشد.
جواب : اگر از طریق شرعی برای شما اطمینان حاصل شد که هلال ماه شوال دیده شده است، می‌توانید افطار کنید وگرنه با صرف اقوال دیگران عید گرفتن جایز نیست.
جواب : معنای عدم تقلیدی بودن رؤیت هلال این است که رؤیت هلال یک امر خارجی است و اگر کسی هلال را به چشم خود دید، اول ماه بر او محرز می‌شود حتی اگر مرجع تقلیدش فردای آن روز را اول ماه جدید نداند. هم چنین حکم حاکم شرع بر مقلدین مجتهد دیگری که برایشان رؤیت هلال ثابت نشده و حکم به ثبوت هلال نکرده اند، الزام آور و نافذ است مگر در دو صورت: اول اگر مقلد مجتهد دیگر علم و قطع پیدا کند که حکم حاکم شرع مخالف واقع است. دوم، در مقدمات صدور حکم حاکم شرع مشکلی وجود داشته باشد (مثلا حاکم شرع رویت با تلسکوپ و چشم مسلح را مکفی بداند) بنابراین اعلان دفاتر و رجوع مردم به ایشان به خاطر این است که مردم به سبب زحمت های فراوان خودشان این مسئله را تعقیب نمی کنند.
جواب : امساک و افطار را بنا بر احتیاط طبق نزدیک ترین منطقه ای که افق دارد انجام دهند و بعداً قضا نمایند.
جواب : اگر معلوم شود در وقت امساک خطایی رخ داده، باید آن روز را امساک کنند و بعدا نیز قضا نمایند. بهتر است مومنین روزه دار احتیاطا ۵ الی ۱۰ دقیقه زودتر امساک کنند.
جواب : یک ساعت و نیم قبل از طلوع آفتاب می‌بایست امساک کرد.
سؤال(358)
: در مناطق نزدیک قطب که شب و روز واقعی وجود ندارد، وظیفه روزه داران چیست؟
جواب : اگر می‌توانند از آن جا مهاجرت کنند وگرنه طبق اوقات شرعی نزدیک ترین جایی که روز و شب واقعی دارد عمل کنند.
جواب : روزه در فرض باطل شده است.
سؤال(360)
: اگر مکلف در حین روزه سهوا آب بخورد، آیا روزه اش باطل است؟
جواب : خیر، آب خوردن سهوی ضرری به روزه نمی زند.
سؤال(361)
: آیا خوردن آب برای رفع تشنگی شدید و به مقدار رفع آن موجب باطل شدن روزه می‌شود؟
جواب : بله٫ موجب باطل شدن روزه می‌شود.
جواب : خیر، استفاده از این داروها بلامانع است.
سؤال(363)
: غرغره و مضمضه (مزه کردن) آب موجب باطل شدن روزه می‌شود؟
جواب : مضمضه کردن آب قبل از وضوی نماز برای روزه دار مانعی ندارد و اگر بدون قصد و اختیار آب به حلق برسد قضا هم ندارد، اما اگر این کار برای غیر وضوی نماز باشد، چنان چه بدون اختیار آب به حلق برسد قضا واجب می‌شود. غرغره کردن آب نیز در حالت عادی برای روزه دار جایز نیست ولی اگر دستور پزشک باشد، به شرط عدم ورود آب به حلق مانعی ندارد، هر چند اگر آب به حلق برسد باید روزه را بعدا قضا نماید.
جواب : داخل شدن چیزی در گلو به صورت غیر اختیاری و قهری موجب بطلان روزه نمی شود.
سؤال(365)
: آیا خوردن آدامس در ماه مبارک رمضان جایز است؟
جواب : جویدن آدامس مانعی ندارد ولی شیرینی آن نباید به حلق برسد. هم چنین اگر اجزا آن پراکنده شود و داخل حلق فرو رود، روزه باطل می‌شود.
جواب : آن چه که در سؤال ذکرشده است، موجب بطلان روزه نمی شود. هم‌چنین اگر خارج شدن منی از عادات مکلف نبوده و خروج در اثر ملاعبه و قصد نداشتن اتفاق افتاده باشد، موجب بطلان روزه نمی شود. در غیر این صورت، روزه را باطل می‌کند.
سؤال(367)
: اگر در زمان بیداری از بدن انسان به طور ناگهانی منی خارج شود، آیا روزه باطل است؟
جواب : اگر سهواً خارج شود موجب بطلان روزه نمی گردد.
جواب : بله، روزه اش باطل است و باید آن روز را بعد از ماه مبارک رمضان قضا نماید و کفاره نیز بدهد.
جواب : ابتدا باید توبه و استغفار نمایید، سپس تعداد روزهایی که این عمل را در ماه مبارک رمضان انجام داده اید را محاسبه کنید و به ازای هر روز دو ماه روزه پی درپی و متصل بگیرید یا ۶۰ مسکین را به صورت جداگانه طعام دهید (به هر مسکین ۷۵۰ گرم گندم یا آرد و دادن پول آن نیز کفایت نمی کند) به اضافه روزه آن روزها هم باید قضا شوند. البته خداوند متعال ارحم الراحمین است و اگر بنده گنه کار توبه حقیقی کند، او را می‌بخشد.
جواب : اگر قصدش خارج شدن منی نبوده است، آن روز را به قصد قربت روزه بگیرد و بعد از ماه مبارک رمضان فقط قضا نماید.
جواب : در فرض سؤال، روزه مکلف صحیح است.
سؤال(372)
: آیا تزریق آمپول پنی سیلین روزه را باطل می‌کند؟
جواب : باطل نمی کند چون ورود آن به بدن از طریق حلق نیست.
جواب : خیر، موارد ذکر شده چون از طریق دهان وارد بدن نمی شود موجب بطلان روزه نیز نمی شود.
سؤال(374)
: آیا استفاده از اسپری تنفس در ماه مبارک رمضان موجب باطل شدن روزه می‌شود؟
جواب : موجب بطلان نمی شود.
سؤال(375)
: آیا خون دادن در ایام ماه مبارک رمضان سبب ابطال روزه می‌شود؟
جواب : خون دادن از مبطلات روزه به شمار نمی آید.
سؤال(376)
: آیا استفاده از قطره چشم روزه را باطل می‌کند؟
جواب : قطره چشم روزه را باطل نمی کند زیرا چیزهایی که به حلق وارد نشود، موجب باطل شدن روزه نیز نمی‌شود.
جواب : خیر، روزه شما صحیح است.
سؤال(378)
: آیا قورت دادن خلط سینه موجب باطل شدن روزه می‌شود؟
جواب : اگر وارد فضای دهان نشود موجب بطلان روزه نمی شود.
سؤال(379)
: قُلبه کردن یک نفر و امثال آن در ماه رمضان، آیا موجب بطلان روزه می‌شود؟
جواب : خیر، موجب باطل شدن روزه نمی شود.
سؤال(380)
: آیا نگاه کردن به زنان نامحرم روزه را باطل می‌کند؟
جواب : خیر ولی بر روزه دار شایسته است از گناهان و تخطی از حدود خداوند متعال بپرهیزد.
سؤال(381)
: آیا قی کردن غیر عمد، روزه را باطل می‌کند؟
جواب : خیر، باطل نمی کند.
سؤال(382)
: آیا می‌توان در ماه مبارک رمضان و در حال روزه شنا کرد؟
جواب : شنا مانعی ندارد ولی سر را نباید در آب فرو برد.
سؤال(383)
: آیا دود چوب روزه را باطل می‌کند؟
جواب : اگر دود چوب غلیظ نباشد، روزه را باطل نمی کند ولی اگر دود غلیظ باشد، بنا بر احتیاط باید از آن اجتناب کرد.
سؤال(384)
: آیا کشیدن سیگار و قلیان روزه را باطل می‌کند؟
جواب : بله، باطل می‌کند.
سؤال(385)
: آیا کشیدن نسوار روزه را باطل می‌کند؟
جواب : در صورتی که آب نسوار یا ذرات معلق آن به حلق نرود، روزه را باطل نمی کند. مثل این می‌ماند که انسان دهان خود را با آب غرغره می‌کند و بیرون می‌اندازد. ولی با این حال احتیاط در ترک آن است و چون گاهی موجب هتک حرمت ماه مبارک رمضان می‌شود کشیدن آن جایز نیست.
جواب : حرمت انجام اعمال حرام در ماه مبارک رمضان بیش تر از سایر اوقات است و شایسته است مومنان در همه ایام سال، مخصوصا در این ماه که ماه رحمت خداوند متعال است، به دستورات دینی اهتمام بیش تری بورزند، هرچند انجام اعمالی که از مبطلات روزه نباشد، به صحت روزه آسیبی نمی‌زند.
جواب : شما باید قضای آن چند روز را که افطار کرده‌اید بگیرید و کفاره را نیز ادا نمائید. کفاره هر روز افطار عمدی، دو ماه روزه متصل یا به ازای هر روز، اطعام شصت مسکین و فقیر (750 گرم آرد یا برنج یا خرما) می‌باشد.
جواب : اگر از جهت این که وقت و زمان برای غسل نبوده تیمم کرده است، در این حال روزه اش صحیح می‌باشد ولی از باب احتیاط استحبابی، آن روز را قضا نماید. اما اگر وقت وسیع بوده و می‌توانسته غسل کند و با این حال غسل را ترک کرده و تیمم نموده است، یا این که غسل را ترک کرده تا این که وقت تنگ شده و سپس تیمم نموده است، در یکی از این دو حال باید روزه آن روز را قضا کند و کفاره نیز بدهد. کفاره عبارت است از این که به شصت مسکین یا فقیر به هر کدام یک مد طعام معادل 750 گرم آرد یا گندم یا نان و غیره بدهد.
جواب : در آینده هر وقت توان پیدا کرد، قضا نماید و کفاره روزه را بدهد.
جواب : تأخیر در دادن فدیه موجب افزایش آن نمی شود.
جواب : در فرض سؤال، در آینده هر وقتی که قدرت مالی پیدا کرد، فدیه را بدهد.
جواب : بله، می‌توان به 60 مسکین چند مد طعام داد.
سؤال(394)
: اگر بر کسی کفاره روزه واجب باشد، آیا او می‌تواند به جای کفاره پول نقد بدهد؟
جواب : چنین شخصی باید به شصت فقیر و به هر یک مقدار 750 گرم آرد یا گندم یا برنج برساند و دادن پول مجزی نیست مگر این که شخصی را در خریدن طعام وکیل بگیرد و پول کفاره را به او بدهد تا وکیل از طرف مکلف طعام را بین فقرا توزیع نماید.
سؤال(395)
: آیا انواع کفارات روزه های ماه مبارک رمضان را می‌توان به یک فقیر داد؟
جواب : کفاره افطار عمدی (اطعام شصت فقیر) را باید به ۶۰ نفر بدهد ولی کفاره تاخیر قضا یا فدیه مریض را می‌توان به یک نفر داد.
جواب : در فرض سؤال، افطار بعد از زوال جایز نیست و اگر افطار نمود باید کفاره بدهد، به این ترتیب که ده مسکین را اطعام کند یا 3 روز روزه بگیرد.
سؤال(397)
: وقت دادن زکات فطره از چه زمانی آغاز می‌شود؟
جواب : از طلوع فجر روز عید فطر تا وقت زوال.
سؤال(398)
: اگر مکلف دادن فطریه را تا چند ماه فراموش کند، تکلیف چیست؟
جواب : هر زمانی که متوجه شد به قصد قربت مطلق زکات فطره را پرداخت نماید.
جواب : در فرض سؤال، با اذن حاکم شرع می‌توانند زکات را مستقیماً به طلب کارش بدهند.
جواب : تحقق نان خور عرفی است. برای مثال کسی که جزء خانواده صاحب خانه باشد، به قسمی که در خانه او زندگی کند و سر سفره او غذا بخورد، نان خور محسوب می‌شود. بنابراین این مسئله شامل مهمان شب عید فطر (چه قبل از مغرب بیاید یا بعد از مغرب) نمی‌شود.
جواب : با در نظر گرفتن فرض سؤال و در صورت متدین بودن فقیر، انتقال فطره مانعی ندارد.
سؤال(402)
: آیا می‌توان زکات فطره را پیش از عید فطر به فقیر داد؟
جواب : بله، جایز است هرچند احتیاط استحبابی آن است که به عنوان قرض بدهد و در روز عید فطر آن را به عنوان فطریه حساب نماید.
سؤال(403)
: آیا می‌توان زکات فطره را به فامیل و آشنایان داد؟
جواب : اگر متدین باشند مانعی ندارد.
سؤال(404)
: آیا پرداخت فطریه مادری که فقیر است، بر دخترش واجب می‌شود؟
جواب : در صورت فقر مادر پرداخت آن بر دختر واجب می‌شود. ولی پرداخت آن از مال شوهر دختر جایز نیست و باید از اموال خود دختر پرداخت شود.
سؤال(405)
: آیا می‌توان زکات فطریه را به جوان بیکار نیازمند داد؟
جواب : در صورتی که جوان فقیر باشد و در پی کار باشد ولی کار مناسبی پیدا نکند می‌توان زکات فطره را به او داد، در غیر این صورت (مثلا به جوان تنبل) جایز نیست.
جواب : خیر، باید عین پول فطره به فقیر داده شود.
جواب : اگر در ماه مبارک رمضان روزه برای شما ضرر یا مشقت طاقت فرسا داشته باشد، گرفتن آن واجب نیست و شما می‌توانید قضای آن را در زمستان که روزها کوتاه است، هفته ای ولو یک روز بگیرید.
سؤال(408)
: مادرم معده ی خود را عمل کرده و موفق نشده است روزه بگیرد. تکلیف ایشان را مشخص فرمایید.
جواب : اگر مکلف در نگرفتن روزه ماه مبارک رمضان عذری شرعی داشته است ـ مانند آن‌چه در سؤال بیان شده است ـ در صورت سلامتی باید روزه های فوت شده را قضا نماید و برای هر روز افطار سه ربع کیلو طعام به عنوان فدیه بدهد.
سؤال(409)
: آیا کسی که بر ذمه اش روزه قضای ماه مبارک رمضان است، می‌تواند روزه اجیری بگیرد؟
جواب : با وجود وسعت وقت اشکالی ندارد.
جواب : آن مقدار روزه را که یقین دارد از او فوت شده است قضا نماید.
جواب : باید تمام نمازها و روزه های فوت شده را از زمان بلوغ شرعی قضا کند، هم چنین کفاره هر روز ترک تعمدی روزه اطعام شصت فقیر به ازای هر روز به اضافه کفاره تاخیر قضای روزه به ازای هر روز سه چهارم کیلو آرد یا خرما را باید بپردازد.
جواب : اگر میت به قضای کردن روزه، نماز، دادن کفارات وغیره وصیت کرده باشد باید به وصیت عمل شود، در غیر این صورت پسر ارشد فقط وظیفه قضای نماز و روزه ای که برگردن میت بوده است را دارد.
جواب : خیر، تنها شامل روزه های ماه مبارک رمضان است.
سؤال(414)
: افطار نمودن روزه استیجاری بعد از اذان ظهر چه حکمی دارد؟
جواب : جایز است.