بخش استفتائات دفتر آیة الله العظمی شیخ محمد اسحاق فیاض
سؤال(415)
: معنی دقیق حد ترخص و مسافت شرعی را بیان فرمایید.
جواب : حد ترخص: اگر در آخرین نقطه شهر مردی بایستد و مسافر در جاده صاف آن قدر برود که دیگر آن مرد را نبیند، به آن مکان حد ترخص گفته می‌شود. مسافت شرعی: عبارت است از مکانی که از آخرین نقطه شهر بیست و دو و نیم کیلومتر فاصله داشته باشد. مجموع رفت و برگشت به این این مکان مجموعا ۴۵ کیلومتر یا ۸ فرسخ می‌باشد.
جواب : شهرهایی مثل شهر ری در تهران، کاظمین در بغداد و کوفه در نجف از نظر شریعت مقدس شهرهای مستقلی به شمار می‌آیند و تابع شهرهای بزرگ نیستند. برای مثال اگر شخصی از تهران قصد رفتن به قم را دارد، در صورت توقف در شهرری، نمازش شکسته است. ولی اگر به قصد زیارت حرم حضرت عبدالعظیم حسنی به این شهر برود، نمازش کامل است.
جواب : در تمامی نقاط داخل در محدوده شهر، وظیفه شما خواندن نماز به صورت تمام و گرفتن روزه است، زیرا مسافت شرعی از آخر خانه های شهر شروع می‌شود و در این موضوع تفاوتی بین شهرهایی این چنین و شهرهای کوچک نیست.
جواب : اگر مدت تحصیل شما در تهران بیش تر از 3 سال ادامه داشته باشد، تهران مقرّ کار شما محسوب می‌شود و حکم وطن شما را دارد و در تهران نماز شما تمام و در رفت و برگشت نماز را شکسته بخوانید. اگر مدت تحصیل شما کمتر از 3 سال باشد، نماز شما در تهران و در رفت و برگشت تمام است، چون سفر مقدمه برای کار شما است.
جواب : در محل کار و مکان اقامت نماز شما تمام و روزه شما صحیح است. اما در بین راه نماز شما شکسته است و می‌توانید اگر قبل از اذان ظهر باشد در بین راه افطار کنید.
جواب : در مفروض سؤال، در راه رفتن و برگشتن و در محل تحصیل وظیفه شخص تمام خواندن نماز و گرفتن روزه است.
جواب : در مفروض سؤال، وظیفه وی در محل کارش تمام خواندن نماز و گرفتن روزه است و در بین راه نماز او قصر و روزه را می‌تواند افطار کند. هم چنین اگر شخص صبح از محل کارش حرکت کند و قبل از ظهر به وطنش برسد (یا برعکس) در صورتی که در بین راه چیزی نخورده باشد می‌تواند نیت روزه را نماید و در وطنش روزه اش صحیح است.
جواب : روزه بر شما واجب نیست و نماز شما در سفر شکسته است.
جواب : اگر مقصود از کشور محل استخدام، محل ولادت شخص مستخدم است، مکلف در این حال مسافر محسوب نمی شود بلکه در وطنش قرار دارد و تکلیفش وجوب روزه و خواندن نماز تمام است. در غیر این صورت، مسافر محسوب می‌شود و نمی تواند روزه بگیرد.
جواب : ملاک در تمام خواندن نماز و گرفتن روزه در سفر این است که سفر، به نظر عرف شغل و کار محسوب شود و گفته شود که کار فلان شخص در سفر است. فرقی نمی کند که کار در تمام سال باشد یا در بعضی از آن. هم‌چنین سفر زیارتی یا تفریحی یا برای صله رحم، سفر عادی است و در صورت عدم قصد اقامت ده روزه، باید نماز را قصر (شکسته) بخواند و روزه را افطار نماید. ناگفته نماند که حتی اگر مکلف سه ماه یا بیش تر در سفر باشد (مستمراً یا متناوباً)، مادامی که سفر وی شغل و کارش محسوب نشود، تمام خواندن نماز و گرفتن روزه در سفر جایز نیست.
سؤال(425)
: “دائم السفر” به چه کسی گفته می‌شود؟
جواب : کسی که سفر را برای خود کار و عمل قرار داده (مانند راننده و خلبان) و یا سفر را مقدمه برای کارش قرار داده باشد (مانند تاجر) ، بعد از شروع به کار و صدق عرفی این موضوع که "فلان شخص کارش در سفر یا سفر مقدمه برای کارش است" می‌تواند نمازش را تمام بخواند و روزه بگیرد.
جواب : در زمانی که سفرهایشان غیر کاری تلقی می‌شود، نماز شکسته است.
جواب : تا مدت سی روز از اقامت نمازش شکسته است و بعد از آن نماز را کامل بخواند.
جواب : حسب مفروض سؤال، شما باید نمازتان را در شهر بابلسر شکسته بخوانید، و در محل کارتان تمام و در بین راه تهران و ساری نمازتان شکسته است.
جواب : در فرض سؤال، نمازتان در تهران تمام خوانده می‌شود.
سؤال(430)
: مسافر در حرم حضرت سیدالشهدا (ع) تا چند متر از اطراف قبر می‌تواند نمازش را تمام بخواند؟
جواب : مسافر در حرم و اطراف ضریح مطهر امام حسین (علیه السلام) بین تمام و قصر خواندن نماز خود مخیر است ولی در رواق و صحن شریف این قاعده برقرار نیست.
جواب : محل تولد به تنهایی کفایت نمی کند، اگر فرزند همراه و تابع پدر و مادرش باشد و با ایشان در شهر محل تولد خود سکونت کند، محل تولد کفایت می‌کند. بعد از بلوغ نیز مکلف می‌تواند برای خود وطن اختیار کند ولی وطن اول تا زمانی که شرعا از آن اعراض نکرده، باقی است.
جواب : اگر قصد اقامت ده روز در یک شهری را نمایند می‌توانند روزه بگیرند و نماز را تمام بخوانند.
سؤال(433)
: اگر شخصی نداند تا چه زمانی در شهری می‌ماند، از چه زمان آن جا وطن او حساب می‌شود؟
جواب : در صورتی که شخص بداند که سه سال یا چهار سال در شهری می‌ماند، آن جا وطن اتخاذی حساب می‌شود.
جواب : نمازهای مکلف در آن شهر تمام است.
جواب : در خانه شوهر و هم چنین در شهر خودتان نمازتان کامل و روزه واجب است.
جواب : بله، به دلیل این که سفر مقدمه کارش محسوب می‌شود، کثیرالسفر بر او صدق می‌کند.
سؤال(437)
: معنی اعراض از وطن چیست؟
جواب : شخصی از وطن اصلی خود که در آن متولد شده و به همراه پدر و مادر خود در آن سال ها زندگی کرده است، به شهر دیگری نقل مکان می‌کند. اگر شخص نیت کند که دیگر تحت هیچ شرایطی به مسقط الرأس خویش باز نگردد (مثلا دختری که شوهر کرده و به شهر همسرش رفته با خود بگوید حتی اگر شوهرم هم فوت کرد یا هر اتفاق دیگری افتاد به شهر پدر و مادرم بر نمی گردم) اعراض از وطن محقق شده است، در غیر این صورت اگر احتمال بدهد روزی به مسقط الرأس خود باز می‌گردد، اعراض محقق نمی شود.اگر اعراض محقق شود، هر وقت شخص به وطن قبلی خود مسافرت کند نمازش شکسته است و روزه نمی تواند بگیرد ولی اگر اعراض محقق نشد، می‌بایست در وطن خود نماز خود را تمام بخواند و روزه خود را بگیرد.
جواب : چنین افرادی نمازشان کامل است و اعراض از وطن برایشان صدق نمی کند، مگر این که پس از خروج عراق، نیت کرده باشند که هیچ گاه و تحت هیچ شرایطی به آن کشور بازنگردند.