سؤال(479) : خمس به چه چیزهایی تعلق می‌گیرد؟

جواب : خمس به موارد ذیل تعلق می‌گیرد: 1) غنیمتی که در جهاد گرفته شود. 2) معدن مانند طلا، نقره، مس، عقیق و... . 3) گنج و مالی که در جایی ذخیره شده باشد. 4) جواهراتی که با غواصی از زیر دریا بیرون آورده شود. 5) زمینی که کافر ذمی از مسلمان بخرد. 6) مال مخلوط به حرام اگر تمییز داده نشود و مقدار و صاحب آن مال معلوم نباشد. 7) فایده: یعنی آن چه که از مخارج سال خود و همسرش از فواید صنعت و زراعت و تجارت و اجاره و غیره باقی می‌ماند.

سؤال(480) : خمس اموالی که به دفاتر مراجع معظم تقلید واصل می‌شود، در چه اموری هزینه می‌شود؟

جواب : خمس شامل دو قسمت مساوی است، قسمت اول سهم سادات است که به فقرای ایشان (فقر از نظر شرعی) واصل می‌شود. قسمت دوم وجوهات شرعی، سهم مبارک امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) می‌باشد که اولین و مهم ترین مورد مصرف آن ایجاد و نگهداری از حوزه های علمیه، آموزش و تربیت طلاب حوزه و استیلای دستگاه عظیم تعلیم و ترویج مذهب جعفری است و این مهم باعث شده از زمان غیبت امام (علیه السلام) تشکیلات دینی شیعیان بدون وابستگی به دولت ها و قدرت ها، دین و مسائل شرعی را بدون انحراف به دست ما برساند. پس از آن نیز صرف فقرای شیعه می‌شود.

سؤال(481) : خمس از چه سنی به انسان واجب می‌شود؟

جواب : خمس دادن بعد از بلوغ واجب می‌شود، یعنی در پسران بعد از کامل شدن ۱۵ سال قمری یا بلوغ جنسی و در دختران بعد از ۹ سال قمری.

سؤال(482) : آیا بر اموال کودکان نیز خمس واجب می‌شود؟

جواب : بر اموال کودک نابالغ خمس واجب نمی شود.

سؤال(483) : آیا خمس دادن سادات نیز واجب است؟

جواب : مکلف در صورتی که اموالی زائد بر مؤونه سالش داشته باشد، باید خمس بدهد و فرقی بین سادات و غیر سادات نیست.

سؤال(484) : خمس شامل حال چه کسانی نمی شود؟

جواب : کسانی که سال بر آن ها بگذرد و اموالی زاید بر مؤونه نداشته باشند، خمس شامل حالشان نمی شود.

سؤال(485) : آیا مکلف می‌تواند برای خود سر سال تعیین کند؟

جواب : بله، مکلف می‌تواند برای خود سرسال تعیین کند.

سؤال(486) : آیا می‌توان خمس مال را قبل از سر رسید موعد آن پرداخت کرد؟

جواب : پرداخت حق شرعی قبل از سر رسید سال مانعی ندارد و پرداخت کننده مبرئ الذمه می‌شود.

سؤال(487) : من برای خود یک تاریخ را به عنوان سر سال برای پرداخت خمس اموالم مشخص کرده ام. حال اگر قبل از رسیدن زمان حساب کردن خمس اموالم، پولی داشته باشم که یک سال از زمانش گذشته باشد ولی هنوز زمانی که برای محسابه خمس اموالم تعیین کرده ام نرسیده باشد، می‌توان پول را بدون پرداخت خمسش خرج کرد؟

جواب : شما نمی توانید قبل از دادن خمس مالی که سال بر آن گذشته است در آن تصرف نمایید، چون اول سال از هنگام به دست آوردن سود و فایده است.

سؤال(488) : آیا جایز است خمس را جدا کرد و بعداً پرداخت نمود؟ و آیا جایز است خمس را حساب نمود و تدریجاً پرداخت کرد؟

جواب : کسانی که قدرت پرداخت حق شرعی را به صورت یکجا ندارند، می‌توانند تدریجاً پرداخت نمایند به نحوی که کوتاهی در دادن حق شرعی محسوب نشود.

سؤال(489) : درآمد ده ماه پيش با درآمد يک ماه قبل شخصی مخلوط شده است، آیا وی می‌تواند نيت كند كه مصارفش از درآمدی باشد كه زودتر به دستش آمده است؟ در فرض وجوب خمس، چه مقدار خمس واجب است در حالی كه پول هایی كه سال بر آن گذشته با پول هایی كه سال بر آن نگذشته است مخلوط شده است؟

جواب : در فرض سؤال، مکلف نمی تواند چنین نیتی را نماید و تعیین مقدار متعلق خمس از غیر آن مربوط به مکلف می‌شود. اگر نمی داند، از مقداری که یقین دارد مخمس شده، خمس را بپردازد.

سؤال(490) : آیا می‌توان خمس را به دفتر یکی دیگر از آیات عظام تحویل داد؟

جواب : خیر، سهمین را به دفتر مرجع تقلید خود تحویل دهید.

سؤال(491) : بنده تمایل به احتیاط بین مراجع دارم. چگونه باید خمس خود را بدهم؟

جواب : حقوق شرعیه خود را به فقیه اعلم پرداخت نمایید.

سؤال(492) : آیا می‌توان سهم امام و سهم سادات را شخصاً به فقیر داد؟

جواب : ابتدا باید از حاکم شرع طلب اجازه کرد و در صورت دریافت اجازه با تعیین مقدار مبلغ حق شرعی، می‌توان این کار را انجام داد.

سؤال(493) : آیا سید مستحق می‌تواند از مالک، بیش تر از مقدار احتیاجات خود سهم سادات بگیرد و مازاد از احتیاجات خود را برای ساختمان مسجد یا حسینیه یا مدرسه دینی و چیزهای دیگری که منفعت عامه داشته باشد هبه (بخشش) نماید؟

جواب : هر یک از صاحبان حقوق شرعیه می‌تواند با کسب اجازه از مرجع تقلید خویش، مؤونه و احتیاجات ضروری سید فقیر را برای مدت یک سال تأمین کند. سید فقیر نیز نمی تواند زیادتر از مؤونه سالش دریافت کند و آن را برای ساخت مسجد یا حسینیه یا مدرسه و به عنوان سهم سادات بدهد.

سؤال(494) : آیا از سهم سادات به غیر ساداتی که مستحق باشند هم می‌توان پرداخت کرد؟

جواب : سهم سادات را نمی توان به غیر سید داد.

سؤال(495) : سیدی مستحق سهم سادات است ولی می‌دانیم آن را که در جای صحیح مصرف نمی کند. در این صورت آیا می‌توانیم شیء مورد نیاز او را بخریم و به او بدهیم؟

جواب : در فرض سؤال مانعی ندارد.

سؤال(496) : سیدی که مستحق است، آیا می‌تواند سهم سادات را به ذمه مالک به قرض بگذارد؟ (چون مالک قدرت آن را ندارد که فعلاً تمام سهم سادات را بدهد)

جواب : خیر، این حق را ندارد.

سؤال(497) : آیا دادن سهم امام (علیه السلام) به دانشجویی که برای یادگیری مسائل اخلاقی، اعتقادی و احکام دینی تحصیل می‌کند جایز است؟ با این فرض که این دانشجو قصد روحانی شدن ندارد.

جواب : چنین کارهایی باید با اجازه خاص از حاکم شرع باشد.

سؤال(498) : آیا می‌توان آن مقدار پولی را که دولت هر ماه به عنوان مالیات از حقوق کم می‌کند، به عنوان خمس در نظر گرفت؟

جواب : آن چه در ذکر شده، جایگزین خمس نمی شود.

سؤال(499) : روحانی ای که خود را با هدف خدمت به مردم و امور دینی، کاندیدای امور سیاسی کرده و خود نیز فقیر است، آیا می‌تواند از سهم مبارک امام (علیه السلام) در امور سیاسی از قبیل راه اندازی کمپین های انتخاباتی، تبلیغات و غیره استفاده نماید؟

جواب : استفاده از سهم امام (علیه السلام) در مورد سؤال جایز نیست.

سؤال(500) : پدرم خمس نمی دهد. آیا من اجازه تصرف در مال پدرم را دارم؟ آیا نمازم در آن خانه صحیح است؟

جواب : در فرض سؤال، نمازتان صحیح است. خوردن و آشامیدن و پوشیدن لباس هایی که از اموال پدرتان تهیه می شود نیز حلال است.

سؤال(501) : در خانه ای با شخصی زندگی می‌کنم که خمس نمی دهد. تکلیف چیست؟

جواب : شما خمس سهم خود را از مواد غذایی بپردازید و عدم پرداخت خمس وی، ضرری به شما ندارد.

سؤال(502) : کارگری از کارفرمایی به عنوان اجرت، پول دریافت می‌کند. آن کارفرما مسلمان است ولی خمس نمی دهد. آیا کارگر باید اجرتی را که گرفته است، پس از پرداخت خمس آن مصرف کند یا بدون تخمیس آن می‌تواند مصرف کند؟

جواب : در فرض سؤال، پول اجرت را می‌تواند بدون تخمیس مصرف نماید.

سؤال(503) : حکم داد و ستد با کسانی که احتمالاً یا یقیناً یا از روی عمد یا از روی عدم آگاهی خمس نمی دهند چیست؟ آیا می‌توان به مهمانی آن ها رفت، در خانه شان نماز خواند یا از وسایل شان استفاده کرد؟

جواب : بله، معامله و استفاده از خوراک و وسایل چنین اشخاصی شرعاً جایز است.

سؤال(504) : الف) اگر از محل درآمدی که مشکوک است (نمی دانیم شرعاً راه کسب آن درآمد حلال بوده است یا حرام) اقدام به ساخت مسجد، کمک به ساخت مدرسه و درمان بیماران نیازمند کنیم، آیا این عمل صحیح است؟ ب) آیا این درآمد خمس هم دارد؟

جواب : الف) صرف اموال مذکور در موارد ذکر شده در سؤال مانعی ندارد. ب) هر مالی که ملک انسان و زائد بر مؤونه باشد، خمس به آن تعلق می‌گیرد.

سؤال(505) : کسانی که جهت تعمیر یا افزایش امکانات مسجد، حسینیه یا منبر مبلغی را کمک می‌کنند، آیا می‌توانند آن را بابت خمس حساب کنند؟

جواب : خیر، مگر این که با اجازه حاکم شرع باشد.

سؤال(506) : ما در یکی از روستاهای افغانستان زندگی می‌کنیم و یک زیارت و یک حسینیه ساخته ایم. اکنون برخی از مردم می‌خواهند پول مصرف شده در زیارت و حسینیه را به جای سهم مبارک امام علیه السلام حساب کنند. آیا این کار جایز است؟

جواب : آن مقدار پولی که در دو مورد ذکر شده صرف شده است، از سهم مبارک امام علیه السلام محسوب نمی شود.

سؤال(507) : آیا مصرف سهم مبارک امام (علیه السلام) در برگزاری مراسم جشن و عزاداری حضرت رسول اکرم و ائمه اطهار (علیهم السلام) جایز است؟ (موارد مصرف از قبیل غذا یا شیرینی، چاپ اطلاعیه و بنر، پارچه های سیاه و پارچه نوشته و بقیه لوازم محفل است.)

جواب : بر مؤمنین شایسته است که مراسم ذکر شده در سؤال را از اموال شخصی خودشان برگزار نمایند.

سؤال(508) : آیا می‌توانیم رد مظالم را به هیئت خیریه خصوصی که در آن عضو هستیم و یقین داریم که به چند خانواده ماهیانه مبلغی جهت کمک پرداخت می‌نماید بدهیم؟ هم چنین چند نفر از خانواده های تحت پوشش سادات فقیر می‌باشند؛ آیا می‌توان سهم سادات را به آن هیئت بپردازیم؟

جواب : اگر یقین دارید که رد مظالم به دست فقرای متدین می‌رسد مانعی ندارد، سهم سادات نیز پس از کسب اجازه خاص از حاکم شرع به همین ترتیب است. ولی چنان چه یقین یا اطمینان ندارید جایز نیست.

سؤال(509) : اگر مادر مالی داشته باشد و خمس بر آن واجب شود، آیا پسر می‌تواند خمس مال مادر را از مال خودش بپردازد؟

جواب : بله می‌تواند، به شرطی که خمس اموال خودش را نیز بدهد.

سؤال(510) : آیا با رسیدن سرسال به مسکن، خوراک، لباس و وسیله نقلیه ای که در شأن انسان است، خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : به مسکن و وسیله نقلیه مورد نیاز و لباس استفاده شده خمس تعلق نمی گیرد. چنان چه پولی که با آن این وسایل خریداری شده متعلق به خمس بوده، می‌بایست خمس آن داده شود. هم چنین آن مقدار خوراکی که باقی مانده و سال بر آن ها گذشته است، در سرسال متعلق خمس است.

سؤال(511) : آیا کسی که به بانک مقروض است و اضافه درآمد خود را برای پرداخت قرض ذخیره می‌کند، مشمول پرداخت خمس است؟

جواب : اگر پول ذخیره شده را قبل از رسیدن سال خمسی برای ادای قرض پرداخت کند، در صورتی که قرض برای مؤونه زندگی باشد خمس ندارد. در غیر این صورت متعلق خمس واقع می‌شود.

سؤال(512) : از کسی مبلغ ۵۰۰۰ یورو قرض گرفته ام و با آن کار می‌کنم. حالا که سر سال خمسی ام رسیده است، فقط همین مبلغ را دارم. آیا به این پول خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر قرض خود را ادا نموده اید، مبلغ مذکور در نزد شما متعلق خمس است ولی چنانچه قرض خود را ادا نکرده اید خمس ندارد.

سؤال(513) : مقداری پول به سبب قرض بر ذمه اینجانب است. آیا در هنگام خمس مقدار قرض از مجموع سرمایه کسر می شود؟

جواب : اموالی که سال بر آن ها گذشته است، متعلق خمس است و مواردی چون قرض از آن کسر نمی شود. شما می‌توانید قرض تان را از اموالی که سال بر آن ها نگذشته است ادا کنید.

سؤال(514) : با توجه به این که از زمان واریز پول تا اعزام به حج چند سال سپری می‌شود، آیا با گذشتن سال به پولی که بابت ثبت نام داده شده است خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر متقاضی قادر به دریافت آن پول نیست، در این صورت خمس ندارد و اگر می‌تواند وجه خود را پس بگیرد خمس دارد.

سؤال(515) : شخصی پولی را طی چند سال برای رفتن به عتبات عالیات کنار گذاشته است. آیا به آن پول خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : آن مقدار پولی که سال بر آن گذشته باشد، مشمول خمس می‌شود.

سؤال(516) : پدرم پیرمردی است که توانایی کار کردن ندارد و برادرم مخارج زندگی ما را پرداخت می‌کند. مقداری پول بابت مخارج زندگی به ما داده است که مقداری از این پول خرج شده و مقداری باقی مانده است. الف) آیا به این پول با توجه به نزدیک شدن به تاریخ سر سال خمسی، خمس تعلق می‌گیرد؟ ب) اگر ما از این پولی که باقی مانده است طلا خریداری کنیم و از آن طلا استفاده نماییم، آیا باز هم خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : الف) اگر شما مالک پول مذکور هستید، این پول متعلق خمس واقع می‌شود. ب) در صورتی که شما با آن پول برای خانم ها طلا بخرید و همسرتان طلا را پیش از آمدن سرسال استفاده نماید، خمس تعلق نمی گیرد.

سؤال(517) : اینجانب دارای سه فرزند مدرسه ای هستم و به همراه خانم در ایران کارگری می‌کنم. با توجه به وضعیت گرانی و شرایط مهاجران افغانی، ناچاریم در یک اتاق که کارخانه برای ما در نظر گرفته است زندگی کنیم. اگر احیاناً بتوانیم پولی پس انداز کنیم، آیا خمس دارد؟

جواب : پول پس انداز با گذشت سال خمس دارد.

سؤال(518) : آیا به سود سپرده های بانکی خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر بانک دولتی باشد، باید ثلث سود را به فقرا بدهید و بعد از آن اگر بر آن دو ثلث دیگر سال گذشت، خمس تعلق می‌گیرد. در صورتی که بانک کاملاً خصوصی باشد، دریافت سود مطلقاً حرام است.

سؤال(520) : آیا کفن هدیه خمس دارد؟

جواب : اگر به آن سال بگذرد، خمس دارد.

سؤال(521) : برخی از دانشجویان و طلاب کتاب هایی را خریداری می‌کنند که موارد استفاده آن کتب در سال های بعد خواهد بود. آیا بعد از گذشت یک سال، به این کتاب ها که استفاده نشده اند خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : بله، در فرض سؤال خمس تعلق می‌گیرد.

سؤال(522) : آیا به شهریه ای که از طرف مراجع عظام و مدارس به طلاب حوزه های علمیه پرداخت می‌شود خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : بنا بر احتیاط باید خمس آن ها را بعد از گذشت سال پرداخت نمود.

سؤال(523) : آیا زکات فطره خمس دارد؟

جواب : مالی که شخص به عنوان زکات فطره می‌دهد، اگر سال بر آن گذشته باشد خمس دارد. در غیر این صورت خمس ندارد.

سؤال(524) : آیا به دیه، مهریه، ارث، هدیه و جایزه خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : ارث محتسب، دیه قتل و مهریه اگر به مقدار شأن زن باشد خمس ندارد، اما دیه اعضای بدن انسان، و هدیه و جایزه بعد از گذشت سال متعلق خمس واقع می‌شوند.

سؤال(525) : آیا اجناس و وسایل (مانند رادیو، تلویزیون و…) را هم می‌توان بابت خمس به سید فقیر داد؟

جواب : مالک مخیر است که حق شرعی خود را از خود مال متعلق خمس یا از پول نقد پرداخت کند، اما اگر خواسته باشد خمس را از جنسی دیگری بدهد، باید از حاکم شرع اجازه بگیرد.

سؤال(526) : آیا لازم است انسان خمس اموالی را که از مؤونه اش خارج می‌شود بپردازد؟ (چه قبل از گذشت سال خمسی و چه بعد از گذشت آن)

جواب : واجب نیست خمسش را بدهد؛ نه بعد از گذشت سال و نه قبل از گذشت سال.

سؤال(527) : شخصی که برای رفت و برگشت به محل کارش پولی را خرج می‌کند، آیا آن پول از مؤونه تحصیل ربح است یا از مؤونه سنه است؟

جواب : فرقی نمی کند، در هر دو صورت متعلق خمس نیست.

سؤال(528) : خمس ۲۰۰۰ یورو که حدود یک سال یا بیش تر نزدم بوده است چقدر می‌شود و اگر دو سال یا بیش تر نزد من بماند، آیا دوباره باید خمس آن را بدهم؟

جواب : خمس این مبلغ چهارصد (400) یورو می‌شود و در صورت تأخیر ادای خمس، مقدار آن زیاد نمی شود، ولی واجب است که حق شرعی را فوراً در صورت امکان پرداخت نمائید.

سؤال(529) : آیا سرِسال به مواد غذایی موجود در خانه نیز خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : بله، هر چیزی که زائد از مؤونه باشد متعلق خمس واقع می‌شود.

سؤال(530) : آیا خمس به جواهرات خانم ها تعلق می‌گیرد؟

جواب : طلا اگر ملک خانم است، خمس ندارد، در صورتی که زائد از شأن باشد، آن مقدار زائد خمس دارد.

سؤال(531) : من به همراه برادرم یک دستگاه وانت داریم که خمس آن را در ابتدای سال محاسبه و دستگردان کردیم و مقداری از آن را تا به امروز پرداخت کرده ایم. اکنون چند ماهی است که قیمت ماشین کمی ترقی کرده است. آیا باید مقدار ترقی یافته را هم محاسبه کنیم؟

جواب : ترقی قیمت محاسبه نمی شود مگر این که در صورت فروش وانت، یک سال از مقدار ترقی قیمت وانت بگذرد و پول مصرف نشود.

سؤال(532) : آیا مدیران یک شرکت سهامی می‌توانند بدون اجازه از سهامداران، خمس سود شرکت را پرداخت نمایند تا در نتیجه سود مابقی مخمس شود؟ به عبارت دیگر، آیا می‌توان شرکت سهامی را که شخصیت حقوقی مستقلی دارد، در پرداخت خمس هم‌چون افراد حقیقی فرض نمود؟

جواب : اگر مدیران در جهت پرداخت خمس سود شرکت از طرف سهامداران وکالت دارند، می‌توانند خمس سود شرکت را جدا کنند و پرداخت نمایند وگرنه هرکس باید خمس سهم (حصّه) خودش را خارج کند.

سؤال(533) : شخصی مالک ۳۵ درصد سهام شرکتی است و امکان دسترسی به اسناد و اطلاعات شرکت را دارد، تاکنون وی برای محاسبه خمس خود از سود شرکت مثل یک مغازه دار عمل می‌کرده است، یعنی با دارایی ها و بدهی های شرکت مذکور همانند دارایی ها و بدهی های خویش برخورد می‌نموده، به گونه ای که در سر سال خمسی موجودی های شرکت اعم از نقدی و غیرنقدی (لوازم منزل) را محاسبه و بدهی مربوطه را کسر می‌کرده و با مشاوره از اهل فن، تمامی قواعد خمسی را مانند قاعده جبران مال مخمّس با درآمد سال و قاعده استثنا و کسر دیون از درآمد سال را در شرکت به کار می‌گرفته است و سپس سود خمسی شرکت را محاسبه می‌کرده تا ۳۵ درصد آن را به عنوان درآمد خمسی خویش منظور نماید و قاعدتاً پس از کسر مؤونه سال، خمس مازاد را می‌پرداخته است. آیا این روش صحیح است؟

جواب : بله، روش مزبور صحیح است.

سؤال(534) : برخی وسایل مانند ظروف، عتیقه جات، تابلو و امثال آن کاربرد تزئینی و نمایشی دارند و صرفاً به عنوان دکوراسیون استفاده می‌شوند. آیا پس از گذشت یک سال یا بیش تر از خرید و قرار گرفتن در معرض دکور و نمایش، به این گونه وسایل خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : بله، به اشیای ذکر شده پس از گذشت سال خمس تعلق می‌گیرد.

سؤال(536) : اگر مقداری طلا برای هدیه دادن خریداری شود ولی بعد از گذشت یک سال به شخص مورد نظر داده نشود، آیا به آن خمس تعلق می‌گیرد؟ اگر پاسخ مثبت است، مقدار خمس با توجه به قیمت روز طلا محاسبه می‌شود یا قیمت زمان خریداری آن؟

جواب : در فرض به آن طلا خمس تعلق می‌گیرد و باید بر اساس قیمت روز محاسبه شود.

سؤال(537) : از کارمندان دولت ماهیانه مبلغی به عنوان حقوق بازنشستگی کسر می‌شود.الف: آیا در سر سال بر این مبلغ کسر شده و ذخیره شده خمس تعلق می‌گیرد؟ب: آیا افزایش این مبلغ هنگام پرداخت، ربا محسوب می‌شود؟ج: آیا بر افزایش مبلغ دریافتی هنگام بازنشستگی خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : الف: خمس تعلق نمی گیرد.ب: اگر به عنوان مجهول المالک دریافت شود، اشکالی ندارد.ج: اگر زائد از مؤنه باشد، متعلق خمس می‌شود.

سؤال(538) : مقدار سه هکتار زمین از برادران اهل سنت خریده ام و در آن چاه حفر کرده ام و درخت میوه و سبزی (برای مصرف خانه ام) کاشته ام. در ضمن اطراف زمین را دیوار کشیده ام، آیا خمس به آن تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر آن زمین با پولی خریداری شده که سال بر آن نگذشته است، باید در آخر سال خمس قیمت روز زمین داده شود. اما اگر آن زمین با پولی خریداری شده که سال بر آن گذشته است، باید خمس قیمت زمین در وقت خرید داده شود.

سؤال(539) : چند سال پیش زمینی را برای زراعت و امرار معاش خریدم. قسمت بیش تر پول پرداخت شده زمین از درآمد سالیانه ام بود و بخش کمی هم برایم مشتبه شده است که آیا از درآمد سال بعد بود یا از سال های پیش که پول آن مخمس شده بود. وظیفه من چیست؟

جواب : درفرض سؤال، باید مقدار و اندازه هر دو پول (پول درآمد سال و پول مشتبه) مشخص ومعین شود. بعد از آن هر اندازه از زمین مذکور که در مقابل و معادل پول درآمد سال واقع شده است، متعلق خمس به قیمت روز است و آن مقدار از زمین که درمقابل پول مشتبه واقع شده است، خمس ندارد.

سؤال(540) : درخت‌های غیرمثمر مانند بید و چنار که برای اوقات ضروری چون سوخت در زمستان و خانه سازی کاشته می‌شوند و هم چنین حیواناتی چون بزغاله، گوساله و مرغ های خانگی که آن هم برای وقت ضرورت نگه داری می‌شوند، مشمول خمس هستند؟

جواب : بعد از گذشت سال بر درخت‌های غیر مثمر و حیوانات یاد شده، خمس تعلق می‌گیرد.

سؤال(541) : آیا خمس نمو و رشد درختان یک باغ گردو که به قصد فروش محصول احداث شده است را باید موقع فروش باغ محاسبه کنیم یا در حال حاضر که از محصول استفاده می‌کنیم؟

جواب : بعد از گذشت سال به نمو درخت خمس تعلق می‌گیرد و فرقی نمی کند قصد فروش را داشته باشید یا خیر.

سؤال(542) : درخت های چناری که برای مصارف شخصی کاشته می‌شود و برای استفاده از آن حداقل ۵ سال زمان لازم است، آیا خمس دارد؟ اگر جواب مثبت است و مالک سر سال خمس درخت را پرداخت کرد، آيا به مقدار اضافه شده در هر سال نیز خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : بله، مکلف در آخر سال باید خمس آن ها را بدهد و هم چنین مقادیر اضافه شده را در سال های آینده پرداخت کند.

سؤال(543) : در صورتی که گندم ذخیره شده ای (که خمس آن پرداخت شده است) مصرف شود و گندم جدیدی ذخیره شود، آیا لازم است خمس گندم جدید را پس از سال خمسی پرداخت کرد؟

جواب : بله، لازم است.

سؤال(544) : اگر زمین موات را به قدر احتیاج احیا کند، آیا به آن خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر قبل از گذشت سال از آن استفاده نماید و جزء مؤنه زندگی به حساب آید، خمس واجب نمی شود.

سؤال(545) : آیا به پول کسی که قصد ازدواج دارد، خمس واجب می‌شود؟

جواب : اگر مشمول شرایط خمس شود، واجب می‌شود و اراده ی ازدواج، وجوب پرداخت خمس را از بین نمی برد.

سؤال(546) : اگر پزشکان فردی را از کشیدن سیگار منع کنند ولی وی توجهی به این مسئله نکند، آیا سیگارهایی که می‌کشد شامل خمس می‌شود؟

جواب : اگر کشیدن سیگار آسیب بسیار زیادی به بدن او می‌رساند، تخمیس سیگارها بر وی واجب است.

سؤال(547) : مقداری پول از پدرم به من و اعضای خانواده ام به ارث رسیده است و در حال حاضر به طور توافقی این پول نزد من نگه داری و برای مصارف اعضای خانواده استفاده می‌شود. خمس این پول که در حدود ۱۰ میلیون تومان است، از طرف پدر مرحومم پرداخت نشده است. چون در توانم نیست که همه را یک جا بپردازم، آیا این امکان وجود دارد که این مقدار را کم کم و به صورت ماهیانه بپردازم؟

جواب : خمس آن پول بر شما و دیگر وراث واجب نیست. ولی اگر می‌خواهید به پدرتان احسان نمایید، خمس آن پول را بپردازید. می‌توانید حق شرعی در ذمه پدرتان را کم کم پرداخت نمایید به نحوی که سهل انگاری در دفع حقوق شرعیه محسوب نشود.

سؤال(548) : شخصی فوت شده و در وصیت نامه خود نوشته که باید مقدار مشخصی سهمین داده شود. یکی از وراث او اطمینان دارد که متوفی قطعاً بیش تر از مقدار وصیت خمس داشته است، آیا دادن این مقدار سهم و خمس که میت وصیت نکرده است بر ورثه لازم است؟

جواب : فقط بر آن وارثی که می‌داند در ذمه میت حقوق شرعیه بیش تر از مقدار تعیین شده در وصیت است، لازم است که آن حقوق شرعیه را از سهم خود پرداخت کند.

سؤال(549) : اگر متوفی سال خمسی نداشته باشد و در وراث او اولاد صغیر نیز باشند، اخراج خمس چگونه انجام می‌شود؟

جواب : آن مقدار خمس که به ذمه متوفی است، از اصل ماترک وی خارج می‌شود. هرچند پرداخت خمس اموال بر وراث واجب نیست.

سؤال(550) : اموالی که به ورثه صغیر ارث می‌رسد و تا کبیر شدن به آن افزوده می‌شود، آیا متعلق به خمس می‌شود؟

جواب : خیر، نمی شود.

سؤال(551) : شخصی فوت کرده و در وصیت نامه اش نوشته است که باید مقدار مشخصی خمس داده شود. یکی از وراث می‌داند که میزان بیش تری از مقدار خمس تعیین شده در وصیت نامه برگردن میت است. آیا بر ورثه لازم است که این مقدار خمس بیش تر را بپردازند؟

جواب : فقط بر آن ورثه که می‌داند در ذمه میت حقوق شرعیه بیش تر از مقدار تعیین شده در وصیت است، لازم است که آن حقوق شرعیه را به اندازه نسبت سهمش از ترکه پرداخت کند.

سؤال(552) : مقداری زمین به دختری از پدرش به ارث رسیده و او زمین را فروخته است. آیا به این پول خمس تعلق گرفته است؟

جواب : این پول متعلق خمس نمی‌شود.

سؤال(553) : دولت در نظر دارد مالیات بر منافع سرمایه در بخش مسکن که در موارد زیادی مشابه خمس بر منافع سرمایه است را وضع کند. مالیات در هنگام انتقال دارایی به میزان ۲۰ درصد (به طور متوسط) از تفاوت قیمت خرید و فروش اخذ خواهد شد. در صورت دارا بودن شرایط خمس آیا ابتدا باید خمس داد یا مالیات را پرداخت کرد؟ آیا می‌توان یکی را به جای دیگری محاسبه نمود؟

جواب : آن مقداری که به عنوان مالیات گرفته می‌شود، اگر قبل از سال خمسی باشد خمس ندارد وگرنه متعلق خمس است، در نتیجه باید ابتدا خمس را محاسبه کرد. هم‌چنین مالیات را نمی شود به عنوان حق شرعی محاسبه نمود.

سؤال(554) : اگر از پول مخمس خانه ای خریداری شود و پس از چند سال فروخته شود، به ما به تفاوت مبلغ خرید و فروش خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر بعد از فروش خانه سال به آن نگذرد، مبلغ اضافه شده متعلق به خمس نمی شود.

سؤال(555) : کارگر عادی هستم که در کشور غربی کار می‌کنم. بعد از مدتی کار کردن، مقداری پول جمع کردم و چون در شهر خودم خانه‌ای نداشتم، در آن جا زمینی خریدم. آیا به آن زمین خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر به آن پول سال گذشته باشد، باید خمس همان پول را بدهید. ولی اگر قبل از آن که بر آن پول سال بگذرد زمین را خریداری کرده باشید، در صورتی که به آن زمین از زمانی که پول دست شما آمده تا این زمان یک سال گذشته باشد، خمس به قیمت فعلی واجب شده است.

سؤال(556) : بنده پس از پایان تحصیلات عالی و برگشت به وطنم مشغول به کار شدم و شروع به پس‌انداز پول برای ازدواج کردم و خواهرم هم که در خانه بود به من کمک مالی می‌کرد و درآمد اشتغالش را در اختیار من قرار می‌داد. با جمع شدن این مبالغ، مخارج ازدواجم فراهم شد و برای همسرم بدون آن که خمس پس‌اندازم را پرداخت کرده باشم جواهرات خریداری نمودم. الف) آیا اکنون باید خمس مخارج ازدواجم و جواهرات همسرم پرداخت شود؟ ب) آیا خمس قیمت زمینی را که بعد از ازدواج و جدا شدن از پدر و مادرم برای ساخت خانه ام (که با فروش جواهرات همسرم و به تدریج با حقوق و دستمزد خودم) خریداری کرده ام باید پرادخت کنم؟ ج) آیا به قیمت لوازم خانگی که به تدریج در زمان قبل از ازدواج و بعد از آن برای خانه خودم از حقوقم خریداری نمودم، خمس تعلق می‌گیرد؟ د) اکنون بنده با ارتقاء موقعیت شغلی و افزایش حقوق و کسب و کاری که دارم، از مدت ۱۰ ماه پیش، مقداری سرمایه جمع نمودم و حالا با این پول مشغول کاری هستم. آیا به این سرمایه خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : الف) اگر قبل از این که جواهرات را خریداری نمایید به پس‌اندازتان سال گذشته باشد، خمسش به ذمه ی شما تعلق گرفته است و باید ادا نمایید، هرچند پول را به صورت تدریجی جمع آوری کرده باشید. ولی اگر قبل از گذشت سال تصرف نموده اید، خمس ندارد. ب) اگر در آن زمین خانه ای ساخته اید و قبل از گذشت سال در آن سکنی نموده اید، خمس ندارد، مگر این که از گذشته به قیمتش یا پولی که در ساخت صرف شده است، خمس تعلق گرفته باشد، در این صورت باید خمس آن‌ها داده شود. ج) بعد از گذشت یک سال به قیمت آن ها خمس تعلق می‌گیرد. د) بله، اگر سال خمسی ندارید بعد از گذشت یک سال، به آن ها خمس تعلق می‌گیرد و اگر سال خمسی دارید باید در سر سال خمسی تخمیس نمایید.

سؤال(557) : الف) اشخاصی که برای خرید خانه مجبورند وام بگیرند، آیا به خانه آن ها (بعد از خرید) خمس تعلق می‌گیرد؟ ب) در صورتی که یک جا مبلغ را پرداخت کنند چه طور؟ ج) اگر کسی با پس انداز چند ساله خانه بخرد، آیا به این پس انداز خمس تعلق می‌گیرد؟ با توجه به این که در صورت پرداخت خمس، از مبلغ کاسته می‌شود و خریدن مسکن به تعویق می‌افتد.

جواب : الف) خیر، در صورت سکونت در خانه قبل از گذشتن یک سال از خرید خمس ندارد. ب) جوابش گذشت مگر این که قیمت خانه متعلق خمس باشد که در این صورت باید خمس قیمت را بدهد. ج) بله، تعلق می‌گیرد و فرقی نمی کند بین این که از مبلغ کاسته شود یا نشود.

سؤال(558) : یک قطعه زمین را برای ساخت خانه خریداری کرده ام ولی تا به حال از آن استفاده کنم و در خانه اجاره ای زندگی می‌کنم آیا به زمین خمس تعلق می‌گیرد؟ در صورتی که خمس تعلق بگیرد، آیا به نرخ روزمحاسبه می‌شود یا به قیمت خرید؟

جواب : در فرض سؤال، به آن قطعه زمین به نرخ روز خمس تعلق می‌گیرد.

سؤال(559) : خانه ای خریدم و بعد از چند سال آن را فروختم و مقداری پول هم روی قیمت آن گذاشتم و خانه بهتری خریده ام در حالی که خانه با درآمد بین سال خریده شده بود. آیا به قیمت خانه قبلی خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر بعد از خرید خانه قبلی و قبل از گذشت سال در خانه جدید سکنی گزیدید، خانه و هم چنین مبلغ خرید آن خمس ندارد، ولی اگر از زمانی که قیمت خانه قبلی را به دست آورده اید و تا زمانی که در آن خانه ساکن شده اید یک سال گذشته است، دادن خمس قیمت خانه بر شما واجب است.

سؤال(560) : بنده خانه ای را خریداری کردم اما بهای آن خانه را می‌بایست در ۳ قسط پرداخت کنم، سؤال های زیر با این فرض مطرح است: الف) قسط اول آن را پیش از رسیدن سال خمسی پرداخت کرده ام ولی مقداری از آن پول ها را به صورت وام گرفته ام که در اقساط ماهیانه باید تا یک و نیم سال پرداخت کنم. آیا پول هایی که برای اقساط پرداخت می‌شود جزء مصارف مورد نیاز سال حساب می‌شود؟ چگونه با رسیدن سال خمسی، خمس آن را حساب کنم؟ ب) قسط دوم رهن منزل را باید از پول رهن منزل که از موجر پس می‌گیرم پرداخت کنم، امّا پول را آماده کرده ام ولی به خاطر تقصیر صاحب خانه، باید تا زمان خرید و دریافت پول منزلش صبر کنم و این مسئله باعث فرا رسیدن موعد سال خمسی می‌شود و اگر خمس آن را محاسبه نمایم، بسیار در مضیقه می‌افتم، وظیفه چیست؟

جواب : الف) آن مقدار پولی که از وام است، متعلق خمس نمی شود ولی بقیه پولی که از منافع شخصی است، با گذشت سال به آن خمس تعلق می‌گیرد. 2) بله، در فرض سؤال خمس به آن تعلق می‌گیرد.

سؤال(561) : شأن کسی داشتن خانه است و از درآمد سالانه مبلغی را به صورت نقدی و به منظور خرید خانه پس انداز می‌کند. آیا به چنین پس اندازی خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر از نظر عرف و مردم خانه داشتن در شأن چنین کسی است، به طوری که سکونتش در خانه وقفی یا اجاره ای هتک حرمت وی محسوب می‌شود و فقط در صورت پس انداز مبلغی در طول سال ها می‌تواند صاحب خانه شود، پس اندازی که مربوط به این خانه دار شدن است متعلق خمس واقع نمی شود بلکه جزء مؤونه است. اما اگر سکونتش در خانه وقفی یا اجاره ای به نظر مردم هتک حرمت نیست بلکه یک امر عادی است، در این حالت اموال زاید از مؤونه سال متعلق خمس واقع می‌شود.

سؤال(562) : آیا كسی كه خانه يا زن ندارد و خمس بر او واجب است، می‌تواند خمس نپردازد و پول آن را پس‌انداز نماید تا ازدواج كند يا خانه بخرد؟

جواب : دادن خمس اموال بعد از گذشت یک سال واجب است و فرقی نمی کند که مکلف خانه و زن داشته باشد یا نداشته باشد.

سؤال(563) : شخصی در سال های گذشته آپارتمانی را جهت فروش یا اجاره دادن ساخت و بعد از اتمام آن خمس قیمت روز آن را پرداخت کرد. امروز که چند سال از مخمس کردن آپارتمان می‌گذرد، قصد فروش آن را دارد. آیا به قیمت اضافه شده بر قیمت چند سال پیش نیز خمس تعلق می‌گیرد؟ با این فرض که قیمت واقعی آپارتمان فرقی نکرده است، بلکه تورم باعث افزایش قیمت آن (و کاهش ارزش پول) شده است.

جواب : اگر هدف از ساخت آپارتمان تجارت به وسیله آن است، در این صورت به مقدار قیمتی که در این چند سال به قیمت آن اضافه شده است، خمس تعلق می‌گیرد. اما اگر غرض نشستن در خانه و استفاده از آن باشد، به مقدار قیمتی که در این چند سال به قیمت آپارتمان اضافه شده است خمس تعلق نمی گیرد. البته اگر آپارتمان را بفروشد و به پول آن سال بگذرد، باید خمس مقدار اضافه شده را بپردازد.

سؤال(564) : به مهاجران افغانستانی که از ایران و پاکستان به وطن برگشته اند، از طرف دولت افغانستان زمینی در اطراف شهرها داده شده است تا در آن مکان خانه بسازند. اگر کسی این زمین یا خانه را بفروشد و آن را سرمایه ای برای کسب و کار و تجارت خود قرار دهد، آیا به این سرمایه خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر بر زمین سال گذشته یا خانه را ساخته ولی تا یکسال در آن سکونت ننموده است، خمس تعلق می‌گیرد. هم چنین در صورت فروش اگر از آن سال بگذرد و از آن پول استفاده‌ای نشود، خمس واجب می‌شود.

سؤال(565) : پدرم مقلد مرجع تقلید دیگری است و فعلاً در استرالیا زندگی می‌کند. من ازدواج کرده ام و همراه مادر، خواهر و برادرم در پاکستان زندگی می‌کنم. اختیار خانه با مادرم می‌باشد و خرج ما یک جا است و ما تا به حال خمس نداده ایم. آیا می‌شود با اجازه پدر خود خمس خانه را بدهیم؟

جواب : هر مکلفی شرعاً موظف به انجام تکالیف خود است، بنابراین تکلیف شرعی شما (با قطع نظر از پدر و مادر) این است که اگر مال شخصی دارید (از نقد و غیر نقد) محاسبه کنید و خمسش را بدهید و بعد از آن برای خودتان سر سال تعیین نمایید که هر سال در همان وقت اموال تان را محاسبه نمایید. راجع به خانه، چون خانه از جمله مؤونه محسوب می‌شود خمس ندارد اما اگر پول آن در وقت خرید مخمس نبوده است، خمس همان مبلغ را بدهید.

سؤال(566) : گاهی برای تهیه پول رهن منزل مبلغی را به صورت وام از بانک یا صندوق های قرض الحسنه تهیه می‌کنم و به مصرف مورد نظر می‌رسانم، امّا بدهی خود را تا یک یا دو سال بعد، ماهیانه پرداخت می‌کنم. یا گاهی از برخی افراد پول قرض می‌کنم ولی از درآمدهای سال بعد بدهی خود را پرداخت می‌کنم. در چنین موردی، آیا به پول های قرض گرفته شده که پیش از گذشتن سال به مصرف رهن یا خرید منزل می‌رسد ولی بدهی های آن از منافع و درآمد سال های بعد پرداخت می‌شود، خمس تعلق می‌گیرد؟

جواب : با پرداخت بدل و گذشت سال به پول رهن خمس تعلق می‌گیرد. امّا راجع به خرید مسکن، اگر مکلف قبل از گذشت سال سکونت نماید، چیزی بر او نیست در غیر این صورت اگر قرض را ادا نموده است مسکن را قیمت گذاری نماید، و خمس تمام قیمت مسکن را بدهد، وگرنه آن مقداری که در مقابل قرض واقع می‌شود خمس ندارد.

سؤال(567) : شخصی خانه ندارد و مبلغی پول در شرکتی گذاشته است و شرکت ماهانه مبلغی به صاحب پول می‌دهد تا اجاره خانه را پرداخت نماید، آیا اصل پول (که از سود آن اجاره خانه پرداخت می‌شود و در صورت پرداخت خمس، بقیه پول کفایت اجاره خانه را نمی دهد) خمس دارد؟

جواب : اگر چنین شخصی پولی غیر از آن مبلغی که در شرکت گذاشته است دارد می‌تواند کاری انجام دهد یا که درآمد روزانه اش بیش تر از مصرفش باشد، در این صورت خمس به مبلغ مذکور تعلق می‌گیرد، وگرنه خمس ندارد.

سؤال(568) : طلبه ای هستم که پولی را به عنوان رهن منزلی داده ام و در آن سکونت می‌کنم و مبلغ یاد شده از پول شهریه، وام و کمک برادرم و شاید کمی هم از راه های دیگر جمع شده باشد. تا کنون نیز هیچ وقت خمس نداده ام. چگونه می‌توانم زندگی ام را پاک کنم؟

جواب : در فرض سؤال، خمس آن دسته از اموالی که زاید بر مایحتاج شما است ـ چه نقد و چه غیر نقد ـ را بدهید. منزل و لوازم آن را اگر از پولی که سال بر آن گذشته تهیّه نموده اید، خمس همان پول را بدهید و اگر از پولی که سال بر آن نگذشته تهیّه نموده اید و مورد استفاده قرار داده اید، خمس ندارد و اگر نمی دانید، باید به نصف خمس با حاکم شرع یا وکیل او مصالحه نمایید.

سؤال(569) : آیا به پولی که از مستأجر نزد موجر می‌ماند، خمس تعلق می‌گیرد؟ با فرض این که در صورت دادن خمس پول رهن کم می‌شود و دیگر با آن پول نمی تواند خانه اجاره کند. حکم چیست؟

جواب : اگر مکلف بعد از تخمیس پول مذکور نمی تواند خانه اجاره کند، خمس ندارد وگرنه متعلق خمس می‌شود.

سؤال(570) : آیا پولی که وام گرفته شده و فعلاً به عنوان رهن خانه گذاشته شده است، خمس دارد؟

جواب : پولی که وام گرفته شده است، خمس ندارد.

سؤال(571) : پول هایی که پیش از گذشتن سال خمسی برای رهن منزل پرداخت شده است با عوض شدن خانه از موجر قبلی گرفته می‌شود و به موجر جدید داده می‌شود. امّا گاهی در این فاصله زمان سال خمسی فرا می‌رسد در حالی که پول هنوز به موجر جدید داده نشده است. با توجه به این که نیاز شدید به این پول ها دارم و با محاسبه خمس آن ها در مضیقه شدید می‌افتم، آیا خمس به این اموال نیز تعلق می‌گیرد؟

جواب : اگر شخصی با دفع حق شرعی قادر به اجاره خانه نیست، پول رهن جزء مؤونه محسوب می‌شود و خمس ندارد. امّا اگر با پرداخت حق شرعی قادر به اجاره خانه هست، در این صورت اگر سال گذشته باشد، خمس واجب است.

سؤال(572) : پول هایی که برای رهن منزل از طریق وام و درآمدهای شخصی و غیره تهیه شده است، اگر برای خرید منزل به مصرف برسد، آیا خمس به آن ها تعلق می‌گیرد؟

جواب : به وام با شرط عدم پرداخت آن خمس تعلق نمی گیرد، امّا درآمدهای شخصی اگر قبل از آن که سال بر آن بگذرد به مصرف خرید منزل مورد نیاز برسد، خمس نیز به آن تعلق نمی گیرد، در غیر این صورت خمس آن باید پرداخت شود.

سؤال(573) : آیا به پول رهن منزل که به صورت امانت به صاحب خانه داده می‌شود، خمس تعلق می‌گیرد؟ چنانچه تعلق بگیرد و وضعیت مالی به صورتی باشد که پس از پرداخت خمس برای اجاره مکان جدید دچار مشکل شویم، وظیفه ما چیست؟

جواب : در فرض سوال، اگر مکلف در صورت پرداخت خمس پول رهن قدرت اجاره یا رهن منزل نداشته باشد، به آن پول خمس تعلق نمی گیرد. در غیر این صورت خمس دارد.