سؤال(581) : مبلغ ۵۰ میلیون تومان را به عنوان قرض به کسی دادیم ولی در موعد مقرر پرداخت نکرد. بعد از مدتی ارزش پول پایین آمد و دادگاه حکم کرد که گیرنده قرض باید ۷۰ میلیون تومان پس بدهد. آیا این پول حلال است؟ اگر این ۵۰ میلیون را به عنوان مضاربه داده باشیم، آیا گرفتن ۲۰ میلیون اضافی به عنوان حق مضاربه اشکال دارد؟

جواب : گرفتن زیادی اشکال دارد و اگر پولتان را به عنوان مضاربه پرداخت کرده اید باید به شرایط مندرج در مضاربه عمل نمایید.

سؤال(582) : اگر شخصی مبلغ مشخصی را به شخص دیگری بدهد و هر ماه از او سود مشخصی دریافت کند، آیا سود دریافتی ربا است؟

جواب : چنان چه پول را به عنوان تجارت به شخص می‌دهد و سود معین دریافت می‌کند مانعی ندارد، ولی اگر به عنوان قرض می‌دهد، سود ربا و حرام است.

سؤال(583) : اگر صد میلیون به کسی بدهیم تا با آن کار کند و بگوییم ماهی ۲ میلیون به من بدهید و بعد از یک سال اصل مبلغ را برگردانید (البته ایشان با این پول کار و تجارت می‌کند)، آیا این معامله شرعی است؟

جواب : اگر مبلغ مذکور به عنوان تجارت به طرف مقابل داده شود، با این توافق که در هر ماه مقدار معینی فایده به صاحب پول پرداخت نماید، مانع شرعی ندارد. اما اگر به عنوان قرض بدهید، اشکال دارد و گرفتن مبلغ اضافه جایز نیست.

سؤال(584) : دو نفر با هم شراکت می‌کنند به این نحو که یکی پول می‌دهد و دیگری با آن پول کار می‌کند. در این فرض آیا پول دهنده می‌تواند بدون در نظر گرفتن میزان سود یا زیان کننده‌ی کار میزان ثابتی را (مثلاً ۴ درصد در ماه) به عنوان سود سرمایه دریافت کند؟ آیا این سود ثابت مصداق ربا است؟

جواب : در فرض سؤال، اگر پول را به عنوان تجارت به طرف مقابل بدهد، دریافت سود معین اشکالی ندارد.

سؤال(585) : من مقداری پول نقد دارم که خودم با توجه به مشغله های اداری نمی توانم آن را در امورتجاری به کار ببندم، اما کسانی هستند که می‌توانند پول من را در فعالیت های اقتصادی به خوبی به کار بگیرند. ازسوی دیگر، شرایط بی ثبات کشور اجازه نمی دهد تا از طریق مضاربه معامله کنم زیرا نمی توان به مردم اطمینان کرد؛ برخی اگر منفعت هم کنند می‌گویند ضرر کردیم. آیا طرف مقابلم با وکالت از طرف من می‌تواند در آخر هر ماه سهم مرا از مضاربه با مبلغ معین با خود مصالحه کند و شرط کنیم که اگرسهم من کمتر از آن بود از پول خود آن را جبران کند؟

جواب : اگر شما پول خود را به عنوان تجارت به دیگری بدهید، یعنی به او بگویید این پول را بگیر و با آن تجارت کن و در هر ماه مبلغ معینی را به من پرداخت کن، در این صورت اشکالی ندارد.

سؤال(586) : الف) مبلغ ۱۵۰۰۰۰ افغانی هم اکنون معادل ۳۰۰۰ دلار آمریکایی می‌شود. این افغانی را برای مدت یک سال به شخصی داده و سر سال ۴۳۰۰ دلار آمریکایی طبق قرار داد پس می‌گیریم. آیا این معامله ربا است؟ ب) اگر سر سال شخص معادل ۴۳۰۰ دلار، افغانی پس بدهد حکم چیست؟

جواب : الف) اگر 150000 افغانی که معادل 3000 دلار است به عنوان قرض داده شود و بعد از یک سال پولش را با سودی که معین شده است دریافت کند، این معامله ربا و حرام است. اما اگر معامله مذکور را به عنوان خرید و فروش انجام داده اید، اشکالی ندارد. ب) این معامله باطل است، چون که بیعِ دین بهِ دین می‌شود. اما اگر مبلغ مذکور را دریافت نماید و بعد از آن با شرایط و خصوصیات قبلی، معامله جدید صورت دهد این معامله صحیح است.

سؤال(587) : شخصی از من وکالت می‌گيرد که با پول من کار شرعی انجام دهد و هر چه سود کرد، پس از کسر حق الوکاله و با داشتن حق مصالحه، باقی سود را به من پرداخت نمايد. نحوه پرداخت به اين صورت است که مبلغ مشخصی علی الحساب پرداخت می‌کند و در پايان سال اگر سهم سود من بيش تر شود، مبلغی سود قطعی به من می‌دهد و اگر سهم سود من کم تر از مقدار علی الحسابی بوده که تا به حال داده است، آن را هبه (بخشش) می‌کند. نکته: ۱.عقد از نوع وکالت است. ۲.ميزان حق الوکاله از ابتدا مشخص نيست اما در عقد حق مصالحه در نظر گرفته شده است. ۳.سهم مشاع تعيين نشده است. آيا چنین عقدی صحيح است؟

جواب : این معامله اگر مورد اتفاق و رضایت طرفین باشد، صحیح است.

سؤال(588) : امروزه اوراقی منتشر می‌شود که در عرف اوراق مشارکت نامیده می‌شود. این اوراق با قیمت مشخص و برای مدّت معینی منتشر می‌شوند و دارندگان این اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصله از اجرای طرح شریک خواهند بود. هدف انتشاردهندگان این اوراق، تأمین سرمایه لازم در مسیر اجرای پروژه های بزرگ ملی از قبیل تولیدی، صنعتی، خدماتی و مانند آن است. مثلاً سرمایه جمع آوری شده را صرف ساخت یا توسعه کارخانه ها، نیروگاه ها، سدها، شهرک ها، پالایشگاه ها، میادین نفتی و مانند آن می‌کنند. آیا خرید و فروش این اوراق شرعا صحیح است؟

جواب : در صورتی که ساختمان، دستگاه ها و لوازم آن پروژه ها از سرمایه جمع شده از طرف مشارکت کنندگان ساخته و تأمین می‌شوند، ناچاراً همه در آن اعیان شریک می‌باشند. البته این معامله اگر با رضایت شرکت کنندگان فقط در سهیم شدن در سود حاصله آن پروژه ها صورت گرفته باشد نیز صحیح است.

سؤال(589) : امروزه یکی از انواع مالکیّت اعیان که کاربرد فراوانی در بازار مسکن و غیر آن دارد، مالکیت زمانی (موقت) است، به این صورت که چند شخص مالک عین معین می‌باشند ولی سهم هر یک از عین مال، به صورت بخشی از زمان می‌باشد نه به صورت کسر مشاع از عین. مثلاً فرد الف مالک تمام عین در فصل بهار هر سال است و فرد ب در فصل تابستان و فرد ج در فصل پاییز و فرد د در زمستان هر سال. هر یک حق همه گونه تصرف مالکانه در دوره زمانی خاص خود را بدون نیاز به اذن دیگران دارد، جز حق از بین بردن عین مملوک. ضمناً افراد نمی توانند مانع استفاده دیگر ملّاک در دوره مالکیت مختص به آن ها گردند. مستدعی است نظر شریف خود را در این باره که آیا این نوع مملوک می‌تواند موضوع معاملاتی از قبیل بیع و صلح قرار گیرد اعلام فرمایید.

جواب : در فرض سؤال، اصل ملک بر حسب حصه (سهم) هر فرد، مشاع است مگر این که منافع آن تقسیم شده و این نوع مملوک می‌تواند از جانب یکی از مالکین در مقابل آن مقدار منفعت اختصاصی مورد صلح قرار بگیرد، اما حق بیع (فروش) را ندارد. تنها در صورتی که همه توافق کنند، می‌توانند مملوک را بفروشند.

سؤال(590) : زمانی که شخص دچار مرگ بالینی می‌شود و حیات او صرفا با برقراری دستگاه های خاص میسر می‌باشد، چنان چه خانواده اش توانایی مالی جهت باقی ماندن این دستگاه ها را نداشته باشند، آیا فروختن اموال این شخص برای تأمین مخارج بیمارستان جایز است؟

جواب : اگر شخصی که دچار مرگ بالینی شده دارای اموال است، ولیّ او می‌تواند در اموال او تصرف کند، در غیر این صورت پرداخت چنین مخارجی به وسیله مسلمانان و یا از بیت المال انجام می‌شود.

سؤال(591) : کسی که با شخص سرمایه داری مضاربه انجام دهد، باید بر اساس فتوای مرجع تقلید خود عمل کند یا بر اساس فتوای مرجع تقلید صاحب مال؟

جواب : بر اساس فتوای مرجع تقلید خود عمل نماید.

سؤال(592) : در بعضی از مناطق گروه های ۱۰ الی ۲۰ نفری اقدام به راه اندازی صندوق قرض الحسنه می‌کنند و هریک مبلغ معینی را ماهانه به صندوق پرداخت می‌کنند تا بتوانند روزی از این صندوق وام بگیرند. از قوانین این صندوق ها این است که شخص وام گیرنده می‌بایست ۱ الی ۳ درصد (که مبلغ مشخصی است) ماهانه به عنوان هزینه خدمات و با هدف تقویت صندوق به صندوق پرداخت کند و این پول بین همه اعضاء تقسیم می‌گردد. آیا پرداخت این مبلغ ربا است؟

جواب : در فرض سوال، پول پرداخت شده به عنوان هزینه خدمات اشکال ندارد و ربا محسوب نمی شود.

سؤال(593) : با توجه به گسترش فعالیت های اقتصادی به صورت آنلاین و از طریق اینترنت، شرکتی تصمیم دارد سایتی را در زمینه مزایده و حراجی آنلاین راه اندازی نماید که نحوه ی برگزاری این مزایده به این شرح است: هرشخصی برای ورود به این مزایده باید مبلغی را پرداخت نماید. نرخ پایه هر کالایی که به مزایده گذاشته می‌شود، درصدی از ارزش واقعی کالا می‌باشد. هرشخص می‌تواند چندین بار نرخ اعلام کند و برای هر مرتبه باید مبلغ بسیار کمی را برای شرکت در مزایده به عنوان حق ورود در مزایده آن کالا پرداخت نماید. هرشخصی که بالاترین قیمت را در زمان برگزاری مزایده اعلام نماید و شخص دیگری برای خرید آن کالا قیمت بالاتری اعلام نکند، آن شخص می‌تواند آن کالا را با مبلغ اعلامی خود خریداری نماید. خواهش مندیم احکام شرعی وارد بر این مطلب را بفرمایید.

جواب : معامله در مفروض با کیفیتی که بیان شد، مانعی ندارد.

سؤال(594) : فردی در نظر دارد حقوق فرضیه و متصوره و احتمالی خود نسبت به حق کسب و پیشه یا تجارت و سرقفلی دکان خود را با رضایت مالک به صورت مصالحه به شرط عمری با حق خیار فسخ به مدت چهل سال به فرزندش صلح نماید، لطفا حکمش را بیان فرمایید.

جواب : اشکال ندارد.

سؤال(595) : بنده در مالزی درس می‌خوانم و در کنار آن برای مردم ویزای دانشجویی نیز می‌گیرم. این را هم می‌دانم که هیچ کسی برای درس خواندن از افغانستان به مالزی نمی آید و هدف ایشان از دریافت ویزا رفتن به استرالیا است. قراردادمان به این صورت است که هر وقت که به مقصد رسیدند، حق الزحمه من پرداخت می‌شود. آیا با کاری که من می‌کنم، این پول از نظر شرعی اشکالی دارد؟

جواب : دروغ گفتن به دولت و دانشگاه حرام است ولی پول دریافتی شرعا اشکالی ندارد.

سؤال(596) : اگر شخصی زمینی را سالیانه به مقداری (مثلاً ۱۰ سیر گندم) اجاره کند و شرط نکند که شخصاً از آن زمین استفاده کند، آیا می‌تواند آن زمین را به مقدار بیش تر (مثلاً بیست سیر گندم) اجاره دهد؟ و اگر به مقدار بیش تر از قیمت(۱۰ سیر گندم) به پول اجاره دهد حکم آن چیست؟

جواب : اگر اجاره مطلق باشد، می‌تواند به دیگری به همان مقدار تعیین شده اجاره دهد، اما بیش تر از آن به شرط این که عملی را در زمین انجام داده باشد جایز است وگرنه جایز نیست.

سؤال(597) : شخصی برای انجام کاری به صورت مطلق اجیر شده است؛ چه خودش انجام دهد یا شخص دیگر. آیا می‌تواند آن کار را به شخص دیگر در مقابل اجرت کمتر واگذار نماید؟

جواب : خیر، نمی تواند.

سؤال(598) : شخصی در تصرف اموال شخص دوم مأذون است. با اجازه شخص دوم اموال او را می‌فروشد و با اطلاع او برای خود خانه می‌خرد. حال این خانه شرعاً ملک شخص اول است یا شخص دوم؟ البته شخص اول مبلغی را که قیمت اموال مذکور بوده است به شخص دوم می‌دهد.

جواب : اگر خانه را شخص اول برای خودش خریده است (همان طور که در سؤال ذکر شده) خانه ملک شخص اول (خرید کننده) می‌باشد.

سؤال(599) : شخصی با اذن و اطلاع من درخت هایم را فروخت و با پول آن زمینی خرید تا برای خود خانه ای بسازد. سپس من به او کمک مالی کردم و او نیز با مقداری از پول خود، خودش دست به کار شد و خانه را ساخت. بعد از گذشت مدتی که وی در خانه ساکن شد، من به او گفتم مبلغی را که در ساخت خانه صرف کرده ای به تو می‌دهم تا خانه را تخلیه کنی. او هم با اکراه قبول کرد و رفت اما قلباً راضی نبود. من هم مبلغی را که باید می‌پرداختم هنوز به صورت کامل نداده ام اما بنا دارم بدهم. آیا این خانه ملک من است یا ملک آن شخص؟ حکم شرعی سکونت و عبادت من در این خانه را بیان فرمایید.

جواب : در فرض سؤال، زمین و هم چنین خانه ملک آن شخص است. شما تنها می‌توانید قیمت درخت ها و پولی را که کمک کرده اید دریافت نمایید، البته اگر همان زمان آن ها را به آن شخص هبه نکرده باشید.

سؤال(600) : آیا حکم تعویض ماشین استفاده شده با ماشین جدید همانند حکم تعویض طلا، گندم وغیره است؟

جواب : اشکال ندارد و مانند تعویض طلا به طلا یا گندم به گندم نیست.

سؤال(601) : آیا خرد کردن پول درشت به پول های کوچک تر و در برابر آن گرفتن پول بیش تر، یا تبدیل کردن پول های کوچک تر به پول درشت تر با گرفتن پول بیش تر جایز است؟

جواب : بله، جایز است.

سؤال(602) : من حدود دو سال قبل آسیاب سابق که ملک شخصی خودم بود را به برق آبی کوچکی تبدیل کردم و برق آن را با تعدادی از مردم به مدت پنج سال قرارداد نمودم. اما بعد از این که برق را در میان مردم توزیع کردم و مردم هشت ماه از برق استفاده کردند، اهالی قریه دیگر با من منازعه کردند و ساختمان برق را تخریب کردند و آن را غیرفعال ساختند. بعد از سپری شدن دو سال، در اثر مصالحه برق را به طرف دعوی ام واگذار نمودم. حالا کسانی که با من قرار داد برق بسته بودند خواهان جبران خسارت از من شده اند. ۱- آیا خسارتی که از بابت قرارداد برق به آن ها وارد شده به عهده من است یا به عهده کسانی است که ساختمان برق را تخریب کرده بودند؟ ۲- ایشان ادعا می‌کنند که مصارف زیادی از قبیل خرید وسایل الکترونیک نموده‌ایم، و با قطع برق، دچار خسارت شده‌ایم. در حالی که وسایل در دست خودشان است، آیا آن ها در صورتی که مستحق خسارت شوند، مستحق جبران این خسارات هم می‌شوند؟

جواب : 1-در فرض سؤال، خسارت وارده طبق قرارداد بر عهده شما است. 2- نسبت به وسایل برقی که خریده شده و در دست خودشان است، خسارتی بر عهده شما نیست.

سؤال(603) : من در شرکتی کار می‌کنم و مسئول پرداخت مالیات گمرکی آن هستم. یعنی افغانی می‌گیرم و دلار پس می‌دهم. از آن جایی که من مصارف دارم، از تبادل دلار به افغانی مبلغی را کسر می‌کنم. مبلغی که برای من می‌ماند، صرف کارهایی چون تعمیر ماشین شرکت می‌کنم اما صاحب شرکت از این کار خبر ندارد. آیا این پول بر گردن من دین است و باید رضایت صاحب مال گرفته شود؟

جواب : بدون رضایت صاحب مال نمی توانید در آن تصرف نمایید و در صورت صرف آن ضامن هستید.

سؤال(604) : آیا شوهر حق تصرف در درآمد همسرش را دارد؟

جواب : خیر، حق تصرف مختص به خانم است.

سؤال(605) : ما هر روز با مسیحیان سروکار داریم، معامله با آن ها چه حکمی دارد؟

جواب : معامله با اهل کتاب (مانند مسیحیان) اشکالی ندارد.

سؤال(606) : من طلبه هستم. آیا می‌توانم از پول شهریه به پدرم بدهم؟

جواب : بله، می‌توانید به مقدار نیازش بدهید.

سؤال(607) : بنده طلبه هستم و مقداری از درآمدم از شهریه و مقداری از آن بابت درس در مدرسه است. آیا می‌توانم شهریه را در امور اجتماعی مصرف کنم؟

جواب : مصرف کردن آن در موارد اجتماعی که به نظر شرع از لوازم زندگی تان محسوب شود، اشکال ندارد.

سؤال(608) : آیا طلاب حوزه های علمیه می‌توانند شهریه خود را در خانه پدری صرف نمایند؟

جواب : در صورت احتیاج و عجز پدر می‌توانید صرف کنید.

سؤال(609) : در بنگاه معاملات خانه و زمین، آیا دریافت حق العمل از فروشنده و خریدار بیش تر از آن چه دولت مقرر کرده اشکال شرعی دارد؟

جواب : در صورت راضی بودن هر دو طرف، تصرف در مقدار اضافی مانعی ندارد، وگرنه اشکال دارد.

سؤال(610) : آیا تماشاگران مسابقات اسب سواری می‌توانند بر روی پیروزی اسب ها شرط بندی کنند؟

جواب : بله، جایز است.

سؤال(611) : آیا راه اندازی و فروش اینترنت به عموم مردم با توجه به این که برخی از آن استفاده های نادرست مانند مشاهده تصاویر جنسی و گوش دادن به آهنگ های لهوی می‌کنند، جایز است؟

جواب : فروش خدمات اینترنتی در صورتی که قصد صاحبان آن بهره برداری های حرام در آن نباشد جایز است، هرچند برخی از آن استفاده ناصحیح داشته باشند.

سؤال(612) : شخصی برگه قرعه کشی در اختیار داشته که دولت به وسیله این برگه ها، جایزه ای به صاحب برگه می‌دهد و هر برگه دارای شماره ای یکتا است. صاحب برگه آن برگه را فروخته است، در حالی که نمی دانسته با آن برگه در قرعه کشی، برنده ی جایزه بوده است. الآن صاحب جایزه کیست؟ فروشنده یا خریدار؟

جواب : در فرض سؤال، جایزه متعلق به خریدار برگه است.

سؤال(613) : خرید و فروش چک کوتاه مدت، بلند مدت و چک بی محل چه حکمی دارد؟

جواب : خرید چک مدت دار (چه مدت آن طولانی باشد یا کوتاه) نقداً به مبلغی کمتر از مبلغی که در چک نوشته شده جایز نیست. تفصیل مطالب در کتاب بانک از نگاه اسلام موجود است، مراجعه فرمایید.

سؤال(614) : اگر شخصی یک میلیون تومان چک مدت دار در اختیار داشته باشد که یک ماه دیگر موعد نقد شدن آن است ولی الآن احتیاج به پول نقد داشته باشد، آیا می‌تواند چک را نقداً به مبلغ هشت صد هزارتومان بفروشد؟

جواب : فروختن دینار به مقدار کم تر و به صورت نقدی خالی از اشکال نیست مگر این که دو طرف به انجام این کار راضی باشند و حالت خرید و فروش نداشته باشد.

سؤال(615) : اگر شخصی پیشنهاد دهد که مبلغ ۸ میلیون تومان پول نقد به ما بدهد و ما در ازای آن مبلغ ۸ میلیون و پانصد هزار تومان چک ماه بعد را به او بدهیم، آیا این معامله صحیح است؟

جواب : معامله فوق چنان چه به عنوان خرید و فروش صورت بگیرد، مانعی ندارد اما اگر به عنوان قرض باشد، اشکال دارد.

سؤال(616) : آیا می‌توان صد دینار را به دویست دیناری که قرار است شش ماه دیگر دریافت شود، معامله نمود؟

جواب : اگر به صورت خرید و فروش باشد، اشکالی ندارد.

سؤال(618) : با توجه به حرمت ساخت مجسمه ها، عروسک ها و تندیس های جانداران، آیا خرید و فروش آن ها جایز است؟

جواب : بله، جایز است.

سؤال(619) : در شرایطی که بازار دچار تورم فراوان است، آیا کسبه مجازند قیمت کالاهایی را که قبلاً ارزان تر خریده اند به قیمت پایه روز در نظر بگیرند و آن کالا را علی رغم این که ارزان تر خریده اند به قیمت روز بفروشند؟

جواب : بله، مجاز به انجام این کار هستند.

سؤال(620) : معامله ای که در آن ثمن (قیمت) معامله مشخص نباشد چه حکمی دارد؟

جواب : جنس و ثمن باید مشخص باشد وگرنه معامله باطل است.

سؤال(621) : ماشینی را از شخصی خریدم، مردم می‌گویند که این ماشین مشکل قانونی دارد، فروشنده هم آن را پس نمی گیرد، حالا تکلیف من چیست؟

جواب : اگر شما با علم به اشکال قانونی ماشین اقدام به خرید نمودید، در این حال حق فسخ عقد را ندارید، اما اگر در هنگام عقد بیع، علم به قانونی نبودن آن نداشتید و بعداً علم پیدا کردید، در این صورت شرعاً می‌توانید عقد را فسخ کنید و قیمت ماشین را از فروشنده دریافت نمایید.

سؤال(622) : حکم خریدن مدرک تحصیلی و شاغل شدن بر اساس آن چیست؟

جواب : خریداری مدرک و کار پیدا کردن بر اساس آن جایز نیست.

سؤال(623) : آيا دادن پول نقد به طلا فروش و خريدن مقدار معينی طلای مستعمل برای تحويل گرفتن در يک ماه ديگر جايز است؟

جواب : معامله در فرض سؤال صحیح است و شرط درستی آن قبض در مجلس عقد نمی‌باشد.

سؤال(624) : اگر در معامله با خریدار شرط کنیم که مثلاً این جنس را به شما فروختم به شرط دریافت چک ۴ ماهه به مبلغ ۱۰۰ تومان و اگر پول را نقداً پرداخت کنید، ۱۰ درصد از این مبلغ را کسر می‌کنم، آیا این معامله صحیح است؟

جواب : اگر بر یکی از آن دو معامله توافق حاصل شود، صحیح است.

سؤال(625) : خرید و فروش سگ برای تزیین و نگه داری در منزل چه حکمی دارد؟

جواب : خرید و فروش سگ غیرشکاری جایز نیست.

سؤال(626) : خرید و فروش ماهواره و تجهیزات آن چه حکمی دارد؟

جواب : ماهواره از آلات مشترک حلال و حرام است، بنابراین خرید، فروش و استفاده صحیح از آن مانعی ندارد.

سؤال(627) : اگر شخصی تعهد دهد که خانه خود را تا مدتی نفروشد اما برخلاف تعهد آن را معامله نماید، آیا شرط مذکور لازم الوفاء است؟ آیا معامله خانه صحیح است؟

جواب : در فرض سؤال شرط مذکور واجب الوفا نیست و معامله صحیح است.

سؤال(628) : اگر در خریداری خانه صاحب خانه یا خریدار شرط کند که در صورت فسخ قرارداد، فسخ کننده باید فلان مبلغ به عنوان خسارت بپردازد، آیا دریافت چنین مبلغی جایز است؟

جواب : اگر این شرط در عقد بیع باشد، جایز است.

سؤال(629) : در قول نامه ای نوشته شده است که اگر هر کدام از دو طرف معامله از معامله پشیمان شود، باید مبلغ ده میلیون تومان به طرف دیگر بپردازد. آیا این شرط صحیح است؟

جواب : این شرط باطل است و واجب الوفا نیست.

سؤال(630) : ملکی را مورد معامله قرار دادم و ثمن آن را به صورت کامل پرداخت نمودم. تحویل خانه به دلیل شدت بیماری صاحب خانه به تاخیر افتاد تا صاحب خانه فوت کرد. اکنون وراث ملک را تحویل داده اند اما به دلیل افزایش قیمت ملک در این مدت، ادعای دریافت مبلغ اضافی دارند. لطفا حکم را بیان فرمائید.

جواب : در فرض معامله مذکور صحیح است و وراث میت حق مطالبه قیمت فعلی ملک را ندارند.

سؤال(631) : آیا خرید و فروش پول در حالی که برای مثال دلار بدهند و یورو بگیرند (واحد پول مورد معامله یکسان نباشد) صحیح است؟

جواب : معامله مذکور اگر به عنوان خرید و فروش باشد مانعی ندارد.

سؤال(632) : بین دو نفر معامله ای انجام شده و بخشی از ثمن آن نیز پرداخت شده و قرار بوده مابقی ثمن به صورت اقساط و در سررسیدهای معین پرداخت شود. هم چنین مبلغ معینی به عنوان خسارت تأخیر در پرداخت هر روز مقرر شده است. بایع از خریدار وکالت داشته است که در صورت عدم پرداخت به موقع اقساط، مبیع را فروخته و اقساط پرداخت نشده و خسارات مورد توافق را استیفاء کند؛ با پرداخت تنها یک قسط و عدم پرداخت باقی اقساط، بایع مبیع را به شخص دیگری فروخته و به او تحویل داده و وجه آن را به عنوان اقساط و خسارات تأخیر تصاحب نموده است. پس از مدتی معلوم می‌شود معامله دوم واجد شرایط نبوده و باطل است، لذا مبیع مجدداً در اختیار خریدار اولیه قرار گرفته است؛ حال سؤال این است که آیا در مدتی که مبیع در اختیار خریدار اول نبوده، بایع اول ملزم به پرداخت خسارت تاخیر به خریدار اول هست؟

جواب : در فرض سوال، خریدار اول حق فسخ بیع را دارد ولی امکان دریافت مبلغی به عنوان خسارت را ندارد.

سؤال(633) : خرید و فروش سفته چه حکمی دارد؟

جواب : خرید و فروش این اوراق مانعی ندارد.

سؤال(634) : خرید و فروش قرآن چه حکمی دارد؟

جواب : خرید و فروش قرآن مجید بین مسلمین اشکالی ندارد. هم چنین فروش قرآن کریم به کفار چنان چه موجب هتک حرمت این کتاب مقدس و آسمانی شود جایز نیست.

سؤال(635) : اگر کسی برای مشتری خود مایحتاجی را خریداری کند، آیا می‌تواند بدون اطلاع مشتری مبلغ بیش تری از قیمت خرید را از او دریافت کند؟

جواب : چنان چه از ابتدا مایحتاج را برای مشتری خریداری کرده، نمی تواند مبلغ اضافی دریافت کند. البته چنین شخصی می‌تواند حق العمل خود را به عنوان مبلغی جداگانه اعلام و دریافت کند. اگر شخص از ابتدا مایحتاج را برای خود خریداری کرده بود، می‌توانست آن را به مبلغ دلخواه به مشتری بفروشد.

سؤال(636) : صندوق داران فروشگاه ها در کشورهای خارجی که مجبور به فروش مشروبات الکی و گوشت خوک هستند، چه وظیفه ای دارند؟

جواب : خرید و فروش آن ها مطلقا و تحت هر شرایطی حرام است ولی چنین اشخاصی می‌توانند نه به عنوان خرید و فروش، بلکه به عنوان آزاد کردن مال، پولی را بگیرند و این اجناس را تحویل مشتری دهند. کار کردن در مغازه هایی که فقط مشروب یا گوشت خوک می‌فروشند نیز حرام است.

سؤال(637) : اگر معامله ای صورت بگیرد و خریدار نسبت معینی را به واسطه یا دلال پرداخت کند ولی پس از مدتی معامله فسخ شود، آیا خریدار می‌تواند پول پرداختی به واسطه را پس بگیرد؟

جواب : خیر، پس گرفتن آن جایز نیست مگر این که در زمان معامله آن را شرط کرده باشد یا برگرداندن آن، عرف عمومی باشد که در تمامی معاملات جاری و صادق است.

سؤال(638) : اگر خریدار یا فروشنده در معامله ملکی حقوق دلال را پرداخت نکنند، آیا مکان غصبی است؟ نماز خواندن در آن چه حکمی دارد؟

جواب : حقوق واسطه به گردن ایشان است ولی ملک غصبی نیست و نماز در آن صحیح است.

سؤال(639) : آیا خرید و فروش با اطفال (صبی) اشکال شرعی دارد؟

جواب : معامله با ایشان صحیح است چون متعارف این است که اطفال معامله را به صورت مستقل انجام نمی دهند.

سؤال(640) : با توجه به تورم موجود، ارزش پول امروز با یک ماه یا یک سال قبل برابر نیست. اگر شخصی پولی به کسی قرض دهد، آیا می‌تواند در موعد مقرر در ازای کاهش ارزش پول خود، از او پول بیش تر بگیرد؟

جواب : خیر، قرض دهنده نمی‌تواند بیش تر از مبلغی که قرض داده است پس بگیرد، اما بهتر است قرض گیرنده رضایت قرض دهنده را حتی با دادن مبلغی بیش تر جلب نماید.

سؤال(641) : اگر بدهکار مدت مدیدی از ادای دین امتناع کند و هم چنین وی مقداری پول نزد طلب کار به امانت سپرده باشد، آیا طلبکار می‌تواند از آن پول بخشی را به عنوان طلب خود تصرف کند؟

جواب : در صورت امتناع بدهکار مانعی ندارد.

سؤال(642) : یکی از دوستانم مقداری پول را برای مدت نامعلومی نزد من به امانت گذاشته است. آیا می‌توانم بدون اجازه او تاز زمانی که پول را در اختیار دارم با آن تجارت نمایم؟

جواب : خیر، بدون اطلاع صاحب پول جایز نیست.

سؤال(643) : آیا سرپرست خانواده می‌تواند یارانه ای را که توسط دولت برای تمام اعضای خانواده پرداخت می‌شود، بدون اجازه آن ها مصرف کند؟

جواب : سرپرست خانواده می‌تواند در مورد نیاز و مصلحت، در حقوق خود و فرزندان قاصر تصرف نماید، اما تصرف در حق زن و اولاد بزرگ باید با اذن و اجازه آن ها باشد.

سؤال(644) : آیا دریافت یارانه از دولت های اروپایی، در صورتی که انسان بیکار باشد جایز است؟

جواب : بله، مانعی ندارد.

سؤال(645) : دولت های غربی ماهانه مبلغی را جهت امرار معاش به مهاجران می‌دهند. با توجه به این که منبع درآمد این دولت ها از مالیات تامین می‌شود و برای مثال برخی از مالیات دهندگان را کارخانه های شراب سازی تشکیل می‌دهند، تصرف در این پول چه حکمی دارد؟

جواب : اشکالی ندارد.